Felsefenin Doğası Test Çöz 10. Sınıf
Felsefe kelimesi, Yunanca “philo” (sevgi) ve “sophia” (bilgelik) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve “bilgelik sevgisi” anlamına gelir. İnsanın yaşamı, varoluşu, bilgi, değerler ve evren hakkında temel ve eleştirel sorular sormasıyla başlayan bir düşünme etkinliğidir. Felsefenin temel özelliklerinden biri, onun sorgulayıcı olmasıdır; o, her şeyi olduğu gibi kabul etmez, aksine nedenlerini ve temelini sorgular. Bu sorgulama süreci, akla ve mantığa dayanır. Felsefe aynı zamanda evrensel bir disiplindir, çünkü tüm insanlığı ilgilendiren ortak sorularla ilgilenir. Felsefe, bilim gibi nesnel gerçekliklere ulaşmaktan ziyade, kişisel ve toplumsal anlam arayışına odaklanır. Bilim olgulara dayalı ve birikimli ilerlerken, felsefe de birikimli olsa da, eski düşünceler yeni düşüncelerle tamamen geçersiz kılınmaz, yeniden yorumlanır. Bu nedenle felsefe, sürekli devam eden bir düşünme eylemi olarak varlığını sürdürür ve insanlığın en temel sorularına yanıt arar.
Çözümlü Örnek Test Soruları
Soru 1:
Felsefe kelimesinin etimolojik kökeni (anlamı) aşağıdakilerden hangisidir?
A) Doğru yolu bulma
B) Bilgiyi pratikleştirme
C) Bilimlerin anası
D) Bilgelik sevgisi
E) Düşünme sanatı
Çözüm:
Felsefe, Antik Yunanca “philos” (sevgi) ve “sophia” (bilgelik) kelimelerinin birleşimiyle oluşmuştur. Bu nedenle, kelimenin temel anlamı “bilgelik sevgisi”dir.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 2:
Aşağıdakilerden hangisi felsefenin özelliklerinden biri değildir?
A) Akla dayalı olma
B) Yığılımlı olarak ilerleme
C) Deneysel verilerle kesin sonuçlara ulaşma
D) Evrensel konuları ele alma
E) Sorgulayıcı olma
Çözüm:
Felsefe, deneysel verilerle kesin ve mutlak sonuçlara ulaşma amacı gütmez. Bu, daha çok bilimin bir özelliğidir. Felsefe, akıl yürütme ve mantıkla temel sorulara yanıt arar.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 3:
“Felsefe, şaşırma ve merakla başlar.” diyen bir düşünür, felsefenin hangi özelliğine vurgu yapmaktadır?
A) Eleştirel olma
B) Evrensel olma
C) Akılsal olma
D) Hayret ve merak ürünü olma
E) Sistematik olma
Çözüm:
Felsefenin ortaya çıkışı, insanların dünya ve yaşam hakkında şaşırması ve bu şaşkınlıklarını gidermek için sorular sormasıyla ilişkilidir.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 4:
Bir filozofun eleştirel olması ne anlama gelir?
A) Her fikre karşı çıkması.
B) Her şeyi olduğu gibi kabul etmemesi, sorgulaması.
C) Sadece geçmişteki düşünürlerin fikirlerini incelemesi.
D) Yeni fikirler üretmemesi.
E) Sadece somut olaylarla ilgilenmesi.
Çözüm:
Felsefenin eleştirel olması, mevcut bilgi, inanç ve değerleri sorgulaması, onlara şüpheyle yaklaşması ve geçerliliğini araştırması anlamına gelir.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 5:
Aşağıdaki sorulardan hangisi felsefenin ilgi alanına girer?
A) Bitkiler neden yeşildir?
B) Suyun kaynama noktası nedir?
C) Evrenin sonu var mıdır?
D) Dünya’nın kütlesi nedir?
E) Ses dalgaları nasıl yayılır?
Çözüm:
“Evrenin sonu var mıdır?” sorusu, bilimsel yöntemlerle doğrudan test edilemeyecek, varlık ve gerçeklik üzerine temel bir sorudur ve felsefenin alanına girer.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 6:
Felsefeyi bilimden ayıran en önemli farklardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Felsefenin bilgi, bilimin ise doğruluk peşinde koşması.
B) Felsefenin akla, bilimin ise duyu organlarına dayanması.
C) Felsefenin evrensel, bilimin ise yerel olması.
D) Felsefenin sonuçlarının kesin ve mutlak olmaması.
E) Felsefenin neden-sonuç ilişkisini araştırmaması.
Çözüm:
Bilimin aksine, felsefede ulaşılan sonuçlar kesin ve mutlak değildir. Felsefi düşünceler yeni sorulara ve farklı yorumlara açıktır.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 7:
Felsefenin birikimli olarak ilerlemesi ne anlama gelir?
A) Her yeni fikrin eskileri tamamen geçersiz kılması.
B) Önceki filozofların fikirlerinin tamamen reddedilmesi.
C) Felsefe tarihinin, yeni sorularla zenginleşerek ilerlemesi.
D) Felsefenin, bilimsel veriler üzerine inşa edilmesi.
E) Felsefenin yeni düşünceler üretmemesi.
Çözüm:
Felsefe, tıpkı bilim gibi birikerek ilerler ancak bilimden farklı olarak eski düşünceler tamamen ortadan kalkmaz. Yeni düşünceler, eski düşünceleri yeniden yorumlar ve felsefi mirası zenginleştirir.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 8:
“Bilgiyi bilgi yapan şey nedir?”, “Doğru eylem nedir?” gibi sorular felsefenin hangi disiplinleriyle ilişkilidir?
A) Ontoloji ve estetik
B) Epistemoloji ve etik
C) Metafizik ve bilim felsefesi
D) Siyaset felsefesi ve sanat felsefesi
E) Mantık ve varlık felsefesi
Çözüm:
“Bilgiyi bilgi yapan şey nedir?” sorusu bilgi felsefesi (epistemoloji) ile, “Doğru eylem nedir?” sorusu ise ahlak felsefesi (etik) ile ilgilidir.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 9:
Felsefenin başlangıcı olarak kabul edilen Antik Yunan filozofu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Platon
B) Aristo
C) Sokrates
D) Thales
E) Herakleitos
Çözüm:
İlk filozof olarak kabul edilen Thales, evrenin ana maddesinin (arkhe) su olduğunu ileri sürerek, mitolojik açıklamalar yerine rasyonel bir açıklama getirmiştir.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 10:
Felsefenin “evrensel” olması ne anlama gelir?
A) Sadece belirli bir medeniyetle sınırlı kalması.
B) Yalnızca bilimsel konuları ele alması.
C) Tüm insanlığı ilgilendiren temel konuları (varlık, bilgi, değer) ele alması.
D) Sanat ve edebiyat ile ilgilenmemesi.
E) Her filozofun aynı sonuca ulaşması.
Çözüm:
Felsefenin evrensel olması, onun insanlığın ortak sorunları, temel soruları ve değerleriyle ilgilenmesi anlamına gelir. Coğrafi veya kültürel sınırlar içinde kalmaz.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 11:
Bir filozofun en temel amacı nedir?
A) Doğayı değiştirmek.
B) Deneysel kanıtlar toplamak.
C) Mutlak bilgiye ulaşmak.
D) Bilgi, gerçeklik ve değerler hakkında sorular sormak ve bu sorular üzerine düşünmek.
E) Sadece var olan bilgiyi tekrar etmek.
Çözüm:
Filozofun en temel amacı, bilgiyi mutlaklaştırmak yerine, sorgulamak ve üzerinde düşünmek, yeni perspektifler geliştirmektir.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 12:
Felsefenin “sistematik” olması neyi ifade eder?
A) Her filozofun aynı yöntemi kullanması.
B) Düşüncelerin birbiriyle tutarlı ve düzenli bir bütün oluşturması.
C) Sadece belirli bir konuyla ilgilenmesi.
D) Sadece doğa olaylarını incelemesi.
E) Yalnızca bilimsel metotlara uyması.
Çözüm:
Sistematik olma, felsefi düşüncelerin dağınık olmaktan ziyade, belirli bir düzen ve tutarlılık içinde bir araya getirilmesini ifade eder.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 13:
Aşağıdaki ifadelerden hangisi felsefenin doğasına aykırıdır?
A) Felsefenin öznel bir düşünme etkinliği olması.
B) Felsefenin merak ve hayretle başlaması.
C) Felsefenin dogmatik (kesin ve değişmez) sonuçlar içermesi.
D) Felsefenin eleştirel bir tavır sergilemesi.
E) Felsefenin akla dayalı olması.
Çözüm:
Felsefe, sürekli sorgulayan ve yeni yorumlara açık bir alandır. Dogmatik ve kesin sonuçlar içermesi, felsefenin temel doğasına aykırıdır.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 14:
Felsefe, bilim ve sanatla hangi ortak noktada buluşur?
A) Her üçünün de deneysel metotları kullanması.
B) Her üçünün de kesin ve mutlak bilgilere ulaşması.
C) Her üçünün de insanlığa anlam arayışında yardımcı olması.
D) Her üçünün de sadece duyulara dayanması.
E) Her üçünün de sadece mantığı kullanması.
Çözüm:
Bilim, sanat ve felsefe, farklı yöntemlerle de olsa, insanın varoluşu, çevresi ve anlamı üzerine bir arayış içinde olmaları ortak noktalarıdır.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 15:
“Arke” kavramı, İlk Çağ Yunan felsefesinde neyi ifade eder?
A) Bilginin kaynağını.
B) Evrenin ana maddesini.
C) Ahlaki değerlerin temelini.
D) İnsanın düşünme yeteneğini.
E) Sanatın güzelliğini.
Çözüm:
“Arke”, İlk Çağ Yunan filozoflarının evrenin temelindeki ana maddeyi veya ilkeyi ifade etmek için kullandıkları bir kavramdır. Thales’e göre “su”, Herakleitos’a göre ise “ateş” birer arkedir.
Doğru cevap B şıkkıdır.