EYLEM (FİİL) BİLGİSİ
Salıncağa biniyor, kaydıraktan kayıyor, parkın yanındaki boş alanda top oynuyorlardı. Çocuklardan birinin ayakkabısını çok beğendim. Ayakkabısını boyadığım çocuğun annesi geldi. Çocuğu alarak evine gitti.
Yukarıdaki paragrafla verilen renkli sözcükler iş, hareket ve oluş bildirmektedir. Varlıkların yaptığı iş, hareket ve oluşları anlatan sözcüklere eylem (fiil) denir.
EK EYLEMLERDE MASTAR
Eylemlerin kişi ya da zaman göstermeyen şekline mastar denir.
Mastarlar, eylem kök ve gövdelerine “-mek, -mak” ekleri getirilerek oluşturulurlar.
“okumak, yazmak, konuşmak, yıkamak, gülmek, yüzmek, üzülmek, okumak”
Not: “mek, mak” ekleri bir sözcüğün eylem (fiil) olup olmadığını anlamamıza yarar. Bu ekle birleşmeyen sözcük eylem değildir. “tuz — mak, güzel – mek” sözcükleri “—mek, mak” ekini alınca anlamsızlaştı. Bu sözcükler eylem değildir.
Çözümlü Örnek:
“yıkadı, silmiş, zor, dertli” sözcüklerinden eylem olanları bulalım.
önce sözcüklerin köklerini bulmalıyız. Sonra kök halindeki sözcüklere mastar (”mek, mak”) eki getirerek kontrol ederiz.
Yıka ve sil köklerine mastar eki geldiğinde anlamlı, zor ve dert köklerine mastar eki geldiğinde anlamsız oluyor. Bu yüzden yıkadı ve silmiş sözcükleri
eylem, zor ve dertli sözcükleri eylem değildir.
