Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması
Bir sözcüğün yakın anlamlı ya da okunuşu ve yazılışı benzeyen bir sözcükle karıştırılarak kendi anlamı dışında kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.
a. Birbiriyle Karıştırılan Sözcükler
Sesleri veya anlamları birbirini çağrıştıran sözcüklerden biri diğerinin yerine kullanılırsa anlatım bozukluğu olur.
Birbiriyle karıştırılan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması yanlış anlama yol açar.
Yanlış kullanım
- Çocuğun sesi ta uzaklara kadar yansıdı.
- Bu konuda gençleri azımsamak doğru değildir.
- Çocuğun saçları ve tırnakları iyice büyüdü.
- Kardeşim, sınıfta çok çekimser davranıyor.
- Kıyamet günü de olsa elinizdeki fidanı ekiniz.
- Şehrimizi kapsayan çöpler temizlenmelidir.
- Bize, iki nesne arasındaki ayrıntıyı anlattı.
- Her şeye karşılık kardeşini çok seviyordu.
- Kendisine özgün davranışlarıyla dikkat çekti.
- Okuldan öğretim belgesini alıp gelmişti.
- Kitabın fiyatını ödeyip kitabı bana verdi.
- Burada birçok etken yanardağ vardır.
- Annesi ona güzel bir kazak dokumuştu.
- Meyvelerin fiyatının pahalı olması pek iyi değil.
Doğru kullanım
- Çocuğun sesi ta uzaklara kadar yankılandı.
- Bu konuda gençleri küçümsemek doğru değildir.
- Çocuğun saçları ve tırnakları iyice uzadı.
- Kardeşim, sınıfta çok çekingen davranıyor.
- Kıyamet günü de olsa elinizdeki fidanı dikiniz.
- Şehrimizi kaplayan çöpler temizlenmelidir.
- Bize, iki nesne arasındaki ayrımı anlattı.
- Her şeye karşın kardeşini çok seviyordu.
- Kendisine özgü davranışlarıyla dikkat çekti.
- Okuldan öğrenim belgesini alıp gelmişti.
- Kitabın ücretini ödeyip kitabı bana verdi.
- Burada birçok etkin yanardağ vardır.
- Annesi ona güzel bir kazak örmüştü.
- Meyvelerin fiyatının yüksek olması pek iyi değil.
b. Sözcüğün Anlam inceliğine Dikkat Etmemek
Bir sözcüğün anlam inceliğine dikkat edilmeden kullanılması yanlış anlamda sözcük kullanımına yol açar.
Yanlış kullanım
- Kapkaççılar, kadının parasını zorla çalmışlar.
- Gelire göre, ülkenin geri kaldığını savundu.
- Beyşehir Gölü kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya.
- Mevlana’nın ölümünün yıl dönümü kutlandı.
- Kendimi insanlara yazar olarak tarif etmiyorum.
- Adam, bıçağı çıkararak kadına batırdı.
- Ünlü boksör, oynadığı 108 mücadeleyi kazandı.
- Boyacıların üstü başı boyalarla bezenmişti.
- Arkadaşım eve geldi, ona bir şey ısmarlayamadım.
- Bahçelievler’e bu yıl hava hatları döşenecek.
- Devlet başkanına ölümcül saldırı düzenlendi.
- Gerçek eleştirmen, alanında yetkili olmalıdır.
- Onun gerçeği çarptırmasına anlam veremedim.
Doğru Kullanım
- Kapkaççılar, kadının parasını zorla almışlar.
- Gelire göre, ülkenin geri kaldığını ileri sürdü.
- Beyşehir Gölü kuruma tehlikesiyle karşı karşıya.
- Mevlana ölümünün yıl dönümünde anıldı.
- Kendimi insanlara yazar olarak tanıtmıyorum.
- Adam, bıçağı çıkararak kadına sapladı.
- Ünlü boksör, yaptığı 108 mücadeleyi kazandı.
- Boyacıların üstü başı boyalarla bulanmıştı.
- Arkadaşım eve geldi, ona bir şey ikram edemedim.
- Bahçelievler’e bu yıl hava hatları çekilecek.
- Devlet başkanına öldürücü saldırı düzenlendi.
- Gerçek eleştirmen, alanında yetkin olmalıdır.
- Onun gerçeği çarpıtmasına anlam veremedim.
c. Sözcüğün Olumluluk – Olumsuzluk Anlamına Dikkat Etmemek
“Sebep olmak”, “neden olmak”, “yüzünden , yol açmak”, “ileri sürmek”, “iddia etmek” gibi sözler olumsuz anlam taşıyan cümlelerde; “katkıda bulunmak”, “sağlamak”, “savunmak”, “borçlu olmak”, “elde etmek” gibi sözler olumlu cümlelerde kullanıldığında anlatım bozukluğuna sebep olur.
Yanlış kullanım
- Çürümüş yiyecekler yarardan çok zarar sağlar.
- Arkadaşlarıyla iyi geçinmesi yüzünden seviliyor.
- Hakem, kararlarıyla maçı kazanmamıza sebep oldu.
- Hastanın kurtulma riski oldukça yüksektir.
- İşlerin kötüye gitmesinde sizin de katkınız oldu.
- Şehir, sonunda çirkin bir görünüme kavuştu.
- Onun sayesinde bütün işlerimiz kötüye gitti.
- Böyle iltifatlara maruz kalmak beni çok mutlu ediyor.
Doğru kullanım
- Çürümüş yiyecekler yarardan çok zarara sebep olur.
- Arkadaşlarıyla iyi geçinmesi sayesinde seviliyor.
- Hakem, kararlarıyla maçı kazanmamızı sağladı.
- Hastanın kurtulma şansı oldukça yüksektir.
- İşlerin kötüye gitmesinde sizin de etkiniz oldu.
- Şehir, sonunda çirkin bir görünüme büründü.
- Onun yüzünden bütün işlerimiz kötüye gitti.
- Böyle iltifatları duymak beni çok mutlu ediyor.
