NOKTALAMA İŞARETLERİ
Yazıda okumayı kolaylaştırmak, duygu ve düşüncelerimizi doğru ifade edebilmek için kullanılan işaretlere noktalama işaretleri denir.
Noktalı Virgül (;):
Anlamca birbirine bağlı cümleler arasında kullanılır.
- “At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.”
- “Doluya koydum, almadı; boşa koydum, dolmadı.”
Virgülle ayrılmış sözcük veya sözcük gruplarını ayırmak için kullanılır.
- “Erkek çocuklarına Ali, Hasan, Murat; kız çocuklarına ise Ayşe, Arzu isimlerini verdi.”
Birbirine ama, fakat, çünkü vb. bağlaçla bağlanan cümlelerde bağlaçtan önce kullanılır.
“Kitabı inceledim; fakat pek beğenmedim.”
İki Nokta (:)
Açıklama yapılacak veya örnek verilecek sözcük veya cümleden önce kullanılır.
- “hakim: Adalet dağıtan kişi, yargıç”
Karşılıklı konuşmalarda, konuşma çizgisinden önce kullanılır.
- Ahmet:
- — Arayan soran oldu mu?
Alıntı cümlelerden ve sözlerden önce kullanılır.
- Mevlana: “iyiyi ara, güzeli ara, doğruyu ara.” demiş.
Üç Nokta (…):
Herhangi bir nedenle bitmemiş ya da anlamının tamamlanması okuyucuya bırakılan cümlelerin sonuna konur:
- “Şu bahar günleri bir gelse…“
Bir takım örneklerden sonra ve benzeri anlamında kullanılır.
- “Buranın insanları konukseverdir, alçak gönüllüdür, iyidir…“
Ünlem İşareti (!):
Korku, heyecan, sevinç gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
- “Yaşasın, sınavı kazanmışım!“
Alay etme, küçümseme, yerme anlamında parantez içinde kullanılır.
- “Onun ne kadar akıllı (!) olduğunu bilmeyen mi var?”
Kesme İşareti (‘):
Özel adlara getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.
- “Muğla‘da hava çok sıcakmış.”
Kısaltmalar sonuna gelen ekleri ayırmada kullanılır.
- “Bugün TBMM‘nin açılışının doksanıncı yılını kutluyoruz.”
Sayıların sonuna getirilen ekleri ayırmada kullanılır.
- “Sınav saat 11.00‘de başlayacak.”
Tırnak İşareti (” “):
Başka bir kişiden ya da yazıdan aktarılan sözlerin başına ve sonuna konur.
Atatürk “En büyük savaş, cahilliğe karşı yapılan savaştır.” demiştir.
Kısa Çizgi (-):
Satır sonuna sığmayan sözcüklerin devamı olduğunu belirtmek için konur.
- “Sabahları kuş sesleriyle uyanmak ak–
şamları ateş yakıp şarkı söylemek çok güzeldi.”
Sözcükleri hecelerine ayırmak için kullanılır.
- “ge – li – yo – ruz, bal –kon– da”
Arasında, ve , ile, – den anlamlarını vermek için iki sözcüğün veya sayının arasına konur.
- “Türkçe – İngilizce sözlük aldım.”
- “Ankara – İstanbul kara yolu.”
Bir başlangıcı ve sonu ifade eden tarihlerle, sayılar arasına konur.
“I. Dünya Savaşı 1914 – 1918 tarihleri arasında olmuştur.”
Konuşma Çizgisi (Uzun Çizgi) (—):
Yazıda konuşmaları göstermek için kullanılır.
- — Sen nerelisin?
— Manisalıyım.
Soru İşareti (?):
Soru anlamı taşıyan sözcük ya da cümlelerin sonuna konur.
- “Neden geç kaldın?“, Ne zaman?“
Kuşku duyulan bilgilerin yanına ya da bilinmeyen bilgilerin yerine parantez içinde konur.
- “Yazar (? – 1842) yılları arasında yaşamıştır.”
Parantez ( ):
Cümle içinde herhangi bir konu, durum veya sözcükle ilgili açıklama yapılacaksa bu açıklama parantez içinde yapılır.
- “O (Mehmet) bizimle birlikteydi.”
Cümle içinde geçen yabancı sözcüğün okunuşunda kullanılır.
- “Shakespeare (Şekspir) tiyatro eserleri ile tanınır.”
DenDen ( // ):
Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen sözcüklerin tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.
“1980 doğumludur.
1990 // ” gibi…
