Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936)
Lozan Konferansı’nda imzalanan Boğazlar Sözleşmesi’ne göre; “Boğazların idaresinin, başkanlığını Türkiye’nin yapacağı uluslararası bir komisyona bırakılması ve Boğazların her iki yakasında 15 km’lik alanın askerden arındırılması” gibi maddeler kabul edilmişti.
Türkiye, Boğazlar üzerinde egemenlik haklarının sınırlandırılması anlamına gelen bu hükümleri, Lozan’da istemese de imzalamak zorunda kalmıştı. Ancak antlaşmaların yok sayıldığı bir sırada Türkiye’nin barışçı yollarla sorunlarını çözmeye çalışması ve dünya barışına katkıda bulunması, Avrupalı devletlerin dikkatini çekmiş ve bu devletler Türkiye’nin bu barışçı tavrına olumlu cevap vermişlerdir.
Lozan’da imzalanan Boğazlar Sözleşmesi’ni değiştirecek olan konferans, 22 Haziran 1936’da İsviçre’nin Montrö kentinde toplanmıştır. Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Sovyet Rusya, Japonya, Yugoslavya, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’ın katılımı ile toplanan Montrö Konfransı’nda 20 Temmuz 1936’da bir sözleşme imzalanmış ve Boğazların idaresi yeni bir şekle bağlanmıştır.
Buna göre şu maddeler kabul edilmiştir;
– Boğazlar komisyonu kaldırılacak ve Boğazlarla ilgili tüm yetkiler Türkiye’ye bırakılacaktır.
– Türkiye Boğazların her iki yakasında da asker bulundurabilecektir.
– Boğazlardan ticaret gemileri serbestçe geçebilecek, savaş gemilerine ise sınırlama getirilecektir.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Önemi ve Sonuçları
- Türkiye’nin egemenlik haklarını sınırlandıran faktörler ortadan kaldırılmıştır.
- Boğazların ve İstanbul’un güvenliği sağlanmıştır.
- Doğu Akdeniz’de bir güç haline gelen Türkiye’nin uluslararası alanda saygınlığı artmıştır.
- Boğazlar sorunu Misak-ı Milli’ye uygun bir şekilde çözülmüştür.
