Kategoriler: 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı

Çatı Uyuşmazlıkları

Bir cümlede hem edilgen hem de etken çatılı bir fiilin veya fiilimsinin bir arada kullanılmasından kaynaklanan uyuşmazlıktır.

Aynı özneye bağlanan fiil ya da fiilimsilerin ya etken ya da edilgen olması gerekir.

Etken öznenin edilgen bir fiil ya da fiilimsiye bağlanması, sözde öznenin de etken bir fiil ya da fiilimsiye bağlanması anlatım bozukluğu sebebidir.

“Polis, tanıkları konuşturarak katil bulundu.” cümlesinde “konuşturarak” sözcüğü etken, “bulundu” edilgen çatılıdır; bu yüzden uyuşmazlık vardır. “bulundu” sözcüğü “buldu” biçimine getirilirse cümle düzelir.

“Okul yönetimlerine talimat vererek sorun çözülmek istendi.” cümlesinde “vererek” sözcüğü etken, “çözülmek” ve “istendi” edilgen çatılıdır; bu yüzden uyuşmazlık vardır. “vererek” sözcüğü “verilerek” biçimine getirilirse cümle düzelir.

”Büyük bir emek harcayarak kazanılan başarılar insanı mutlu eder.” cümlesinde “harcayarak” sözcüğü etken, “mutlu eder” ise edilgen çatılıdır; bu yüzden uyuşmazlık vardır. “harcayarak” sözcüğü “harcanarak” biçimine getirilirse cümle düzelir.

Aşağıda verilen cümlelerde çatı uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır:

  • Raflardaki kitaplar bir kenara ayrılarak depoya taşıdı.
  • Romanın yazıldığı dönem göz önüne aldığında dönemine ışık tuttuğu anlaşılacaktır.
  • Şehrimizin iyi tanıtılmasıyla turist sayısında artış sağladı.
  • Dershaneden çıkıp otobüse binilirken dikkatli olmalısın.
  • Artık Konya’da da tramvayla yolculuk yapılmaya başladı.
  • Kısa zamanda inceleyip hazırlanan bu kitapta birçok hata vardı.
  • Çöp tenekesinde ve küllükte yırtıp atılmış birçok müsvedde vardı.
  • Biraz dikkatli bakınca tablonun sahte olduğu kolayca anlaşılır.



] }


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar