Transformatör video 11. sınıf Umut Hoca
Kullanım amacına göre alternatif akımın gerilimini yükseltmek ya da düşürmek için kullanılan araçlara transformatör (trafo) denir. Elektrik akımının uzak mesafelere taşınması sırasında iletim hattının direnci yüzünden oluşan ısı kayıplarını en aza indirmek için yüksek gerilime sahip alternatif akım kullanmak tercih edilir. Elektrik santrallerinde üretilen elektriğin gerilimi ihtiyaca göre yükseltilir.Yüksek gerilim, havayı iyonize ederek iletken hâle getirdiğinden doğa ve canlılar için tehlike oluşturabilir. Yüksek gerilimin değerinin güvenlik açısından aşılmaması gereken bir sınırı vardır. Genellikle 350 000 V civarında gerilim taşıyan iletim hatları kullanılır. Oldukça yüksek olan bu gerilimin evlerde ve iş yerlerinde doğrudan kullanılması mümkün değildir. Elektrik akımı yerleşim yerlerine veya iş yerlerine ulaştığında gerilim düşürülerek kullanılabilir seviyeye getirilir (Şekil 2.77). Elektrik santralinde elde edilen gerilim V, akım şiddeti i ise iletim hattına sağlanan güç P V i verilen = $ ile hesaplanır. Gerilim arttırıldığında güç kaybının azalması için akım azaltılır.
İdeal bir transformatörün ana bileşenleri iki bobindir. Bobinler birbirinden yalıtılmıştır. Ancak ikisi de aynı demir çekirdek üzerindedir (Şekil 2.78). Bobinlerden birisi alternatif akım kaynağına bağlanır. Alternatif akım kaynağına bağlanan bobine primer bobin, diğer bobine ise sekonder bobin denir. Alternatif akım, primer bobinde değişken bir manyetik akı oluşturur. Oluşan manyetik akı değişimi demir çekirdek aracılığıyla sekonder bobine taşınır. Primer bobindeki manyetik akı değişimi, sekonder bobinde de oluşacaktır. Bu da sekonder bobinde bir indüksiyon elektromotor kuvveti oluşmasını sağlayacaktır.
Sorular
1. Elektrik enerjisi vererek, duran kalbin yeniden çalışmasını sağlayan şok cihazı bir tür …………………………
tır.
2. Bir bölgedeki elektrik alan çizgilerinin sıklaşması o bölgedeki ………………………… şiddetinin arttığını
gösterir.
3. Üretece bağlı paralel levhalar arasındaki uzaklık ………………………… levhalar arasındaki elektrik alan
artar.
4. Aynı tür elektrik yüküne sahip iki parçacık arasındaki uzaklık ………………….. parçacıkların sahip olduğu
elektriksel potansiyel enerji azalır.
5. Üzerinden akım geçen paralel iki iletken telin birbirine uyguladığı manyetik kuvvetler .................................
yönlüdür.
6. Düzgün bir manyetik alana dik olarak gönderilen yüklü parçacığa etki eden kuvvet ile parçacığın…………………………
birbirine diktir.
7. Bir iletken tel çerçevenin içindeki manyetik akı değişiminin iletkende oluşturduğu elektrik akımına
………………………… akımı denir.
8. Periyodik olarak yönü ve şiddeti değişen akıma .………….………………………….. denir.
9. Sığaç, direnç ve bobinden oluşan alternatif akım devresinde empedansın en küçük değeri aldığı duruma
………………………… denir.
10. Sekonder bobinin sarım sayısı, primer bobinin sarım sayısından büyük olan transformatöre
.………….……………… transformatör denir.
11. Yüklenen plastik bir balonun elektriksel potansiyeli 1 000 voltun üzerine çıkarılabilmektedir. Ülkemizdeki
elektrik hatlarında ise 220 voltluk gerilim kullanılmaktadır. Elektriksel potansiyeli 1 000 voltun üzerinde olan
balona dokunmak tehlike oluşturmazken hattaki 220 voltluk gerilim tehlike oluşturur