DNA’nın çok uzun bir molekül olduğunu ve hücre bölünmesinden önce kendini eşlediğini önceki konularımızda öğrenmiştik. Peki DNA’nın kendini eşlemesi sırasında hatalı eşlenmeler (örneğin adenin nükleotidinin karşısına timin nükleotidi yerine guanin nükleotidinin bağlanması gibi) ya da eşlenmeme gibi durumlar ortaya çıkabilir mi?
DNA’nın kendini eşlemesi sırasında oluşan hatalı eşlemeler ya da eşlenmeme gibi durumlar genlerde veya kromozomlarda değişikliklere neden olur. Genlerde veya kromozomlarda meydana gelen bu değişimlere mutasyon denir.
Önemli Bilgi: Mutasyonlar vücut hücrelerinde gerçekleşirse sadece o kişiyi etkiler. Yani kalıtsal değildir. Ancak üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar yavru canlılara da aktarılır. Yani kalıtsaldır.
Mutasyon kendiliğinden ortaya çıkabileceği gibi çevresel etmenler nedeni ile de ortaya çıkabilir.
Mutasyona neden olan çevresel etmenler;
- Radyasyon
- Kimyasal maddeler
- Sigara
- Ortamın pH derecesi
- Besinlerdeki katkı maddeleri
- Yüksek sıcaklıktır.
Mutasyonların büyük bir çoğunluğu zararlıdır. Ancak bazı mutasyonlar yararlı olabilmektedir. Örneğin, mutasyon ile daha lezzetli ve dirençli sebze ve meyveler yetiştirilebilmektedir. Hücrelerin yaşama ve çoğalma şansını artıran mutasyonlar da yararlı mutasyonlardır. Canlılarda çeşitli hastalıklara ve rahatsızlıklara yol açan mutasyonlar zararlı mutasyonlardır.
