Asit-baz tepkimeleri, günlük hayatımızda ve endüstride sıkça karşılaştığımız önemli kimyasal olaylardır. Bu tepkimeler, bir asidin ve bir bazın reaksiyona girerek genellikle bir tuz ve su oluşturmasıyla gerçekleşir. Bu sürece **nötralleşme** denir. En yaygın tanıma göre, **asitler** suda çözündüğünde hidrojen ($H^+$) iyonu veren maddelerdir ve tatları ekşidir. **Bazlar** ise suda çözündüğünde hidroksit ($OH^-$) iyonu veren maddelerdir ve tatları acı, dokuları kaygan hissettirir. Daha geniş bir tanım olan Brønsted-Lowry teorisine göre ise asitler proton ($H^+$) vericisi, bazlar ise proton alıcısıdır. Asitlerin pH değeri 7’den küçükken, bazların pH değeri 7’den büyüktür. Nötralleşme tepkimeleri, asit ve bazların zararlı etkilerini ortadan kaldırmada kullanılır ve bu tepkimeler sonucunda oluşan tuz ve su, çoğu zaman nötr bir pH’a sahiptir.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi bir asidin genel özelliklerinden biri değildir?

A) pH değeri 7’den küçüktür.
B) Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
C) Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir.
D) Tatları ekşidir.
E) Ele kayganlık hissi verir.

Çözüm:
Ele kayganlık hissi veren maddeler bazlardır. Asitlerin genel özelliği değildir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 2:

Bir asit ve bir bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturduğu tepkime türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sentez
B) Analiz
C) Nötralleşme
D) Çökelme
E) Yanma

Çözüm:
Asit ve baz tepkimeleri sonucunda, asidin hidrojen iyonu ($H^+$) ve bazın hidroksit iyonu ($OH^-$) birleşerek suyu oluşturur. Bu tepkime nötralleşme olarak adlandırılır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

$HCl(aq) + NaOH(aq) \rightarrow NaCl(aq) + H_2O(s)$ tepkimesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Nötralleşme tepkimesidir.
B) $HCl$ asittir.
C) $NaOH$ bazdır.
D) Tepkime sonucunda gaz açığa çıkar.
E) Oluşan tuz $NaCl$’dir.

Çözüm:
Bu tepkime bir asit-baz tepkimesidir. Ürün olarak tuz ($NaCl$) ve su ($H_2O$) oluşur. Herhangi bir gaz çıkışı gözlenmez.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdaki maddelerden hangisi, suda çözündüğünde bazik özellik gösterir?

A) $H_2SO_4$
B) $KOH$
C) $HNO_3$
D) $HCl$
E) $CO_2$

Çözüm:
A, C ve D şıkları yaygın asitlerdir. $CO_2$ asidik oksittir. $KOH$ potasyum hidroksit, suda çözündüğünde $K^+$ ve $OH^-$ iyonlarına ayrışan kuvvetli bir bazdır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 5:

Bir çözeltinin pH değeri 10 ise, bu çözelti için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Asidik bir çözeltidir.
B) Nötr bir çözeltidir.
C) Bazik bir çözeltidir.
D) Kuvvetli bir asittir.
E) Kırmızı turnusol kağıdını kırmızıda bırakır.

Çözüm:
pH değeri 7’den büyük olan çözeltiler baziktir. pH 10, çözeltinin bazik olduğunu gösterir. Ayrıca bazlar kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 6:

Brønsted-Lowry asit-baz tanımına göre, aşağıdaki tepkimede $H_2O$ hangi rolü oynamaktadır?
$NH_3(aq) + H_2O(s) \rightleftharpoons NH_4^+(aq) + OH^-(aq)$

A) Baz
B) Asit
C) Tuz
D) İndirgen
E) Yükseltgen

Çözüm:
Brønsted-Lowry tanımına göre asitler proton ($H^+$) verirken, bazlar proton alır. Tepkimede $NH_3$ bir $H^+$ alarak $NH_4^+$’e dönüşürken, $H_2O$ bir $H^+$ vererek $OH^-$’e dönüşmüştür. Bu nedenle $H_2O$ asit rolünü oynamıştır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 7:

Aşağıdaki maddelerden hangisi hem asit hem de baz gibi davranabilir?

A) $HCl$
B) $NaOH$
C) $H_2O$
D) $NaCl$
E) $KOH$

Çözüm:
Amfoter maddeler, asidik ortamda baz, bazik ortamda ise asit gibi davranabilirler. Su ($H_2O$) bu duruma en yaygın örnektir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 8:

Bir asit ve baz tepkimesinin en önemli ürünü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hidrojen gazı
B) Karbondioksit
C) Su
D) Oksijen gazı
E) Metaller

Çözüm:
Nötralleşme tepkimelerinde, asidin protonu ($H^+$) ve bazın hidroksit iyonu ($OH^-$) birleşerek su ($H_2O$) molekülünü oluşturur. Su, bu tepkimelerin temel ve değişmez ürünüdür.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

Aşağıdaki bileşiklerden hangisi bir tuz değildir?

A) $NaCl$
B) $K_2SO_4$
C) $CH_3COOH$
D) $CaCO_3$
E) $NH_4Cl$

Çözüm:
Tuzlar, bir asit ve bazın tepkimesi sonucu oluşan iyonik bileşiklerdir. $CH_3COOH$ ise asetik asit olarak bilinen zayıf bir asittir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 10:

Mermer tezgah üzerine limon suyu döküldüğünde kabarcıklar oluşur. Bu tepkime hangi tepkime türüne örnektir?

A) Nötralleşme
B) Redoks
C) Analiz
D) Asit-karbonat
E) Sentez

Çözüm:
Limon suyu asidik özellik gösterir. Mermer ise kalsiyum karbonat ($CaCO_3$) içerir. Asit ve karbonatlı bileşiklerin tepkimesi sonucunda karbondioksit gazı ($CO_2$) açığa çıkar. Bu, bir asit-karbonat tepkimesidir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 11:

Aşağıdaki maddelerden hangisi, halk arasında “amonyak” olarak bilinen bazik bir maddedir?

A) $NH_4^+$
B) $NH_3$
C) $NH_4Cl$
D) $N_2H_4$
E) $NH_2OH$

Çözüm:
$NH_3$ (amonyak), bir proton ($H^+$) alıcısı olduğu için bazik özellik gösteren yaygın bir maddedir. Sulu çözeltisi ($NH_4OH$) bazik olarak kullanılır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 12:

Asit-baz tepkimelerinde açığa çıkan enerji ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Tepkime endotermiktir, enerji alır.
B) Tepkime ekzotermiktir, enerji verir.
C) Enerji değişimi olmaz.
D) Sadece kuvvetli asit-baz tepkimeleri ekzotermiktir.
E) Sadece zayıf asit-baz tepkimeleri ekzotermiktir.

Çözüm:
Asit ve baz tepkimeleri, genellikle ısı açığa çıkaran ekzotermik tepkimelerdir. Tepkime kabında sıcaklık artışı gözlenir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 13:

Bir çözelti kırmızı turnusol kağıdını maviye, mavi turnusol kağıdını ise yine maviye çeviriyorsa bu çözeltinin özelliği nedir?

A) Asidik
B) Bazik
C) Nötr
D) Amfoterik
E) Tuz

Çözüm:
Kırmızı turnusol kağıdını maviye çeviren çözeltiler baziktir. Mavi turnusol kağıdına etkisi olmayan bir çözelti de bazik olabilir. Dolayısıyla, her iki durumu da sağlayan özellik baziktir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 14:

Aşağıdaki bileşiklerden hangisi suda çözündüğünde asit özelliği gösterir?

A) $Na_2O$
B) $SO_3$
C) $CaO$
D) $MgO$
E) $Al_2O_3$

Çözüm:
Metal oksitler genellikle bazik, ametal oksitler ise asidik özellik gösterir. $SO_3$ bir ametal oksittir ve suyla tepkimeye girdiğinde sülfürik asit ($H_2SO_4$) oluşturur.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 15:

pH değeri 4 olan bir asit çözeltisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Çok kuvvetli bir asittir.
B) Çok zayıf bir bazdır.
C) Kuvvetli bir bazdır.
D) Zayıf bir asit olabilir.
E) Kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirir.

Çözüm:
pH 4, asidik bir çözeltiyi gösterir. Ancak pH 1-2 gibi değerler çok kuvvetli asitleri, pH 5-6 gibi değerler ise zayıf asitleri gösterir. Bu nedenle pH 4, orta derecede veya zayıf bir asit olabilir. En doğru ifade D şıkkıdır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---