Anadolu’da Moğol Tehlikesi
Alaeddin Keykubad Dönemi (1222 – 1237)
» Moğollara karşı doğudan ve güneyden komşu olan Eyyubilerle ve Kafkaslarda hüküm süren Harzemşahlarla ilişkiler düzeltilmeye çalışılmıştır.
» Muhtemel bir Moğol saldırısına karşı Konya, Kayseri ve Sivas gibi şehirlerin surları ve sınır kaleleri yeniden inşa edilmiştir.
«e Abbasi halifesinin Moğol tehlikesine karşı yardım istemesi üzerine Bağdat’a 5000 kişilik bir kuvvet gönderilmiştir.
» Alanya fethedilerek burada bir tersane kurulmuştur.
« Suriye ile Anadolu arasındaki kervan yollarını korumak amacıyla, Manavgat, Anamur, Silifke kaleleri ile İasauria (İçel) alınarak Ermeniler itaat altına alınmıştır.
» Mengücek Beyliği’nin Erzincan ve Kemah kollarına son verilmiştir.
» Kırım’daki Suğdak Limanı ele geçirilerek Karadeniz ticareti güvence altına alınmıştır.
» Harput Kalesi alınarak Harput Artukluları’na son verilmiştir.
Yassı Çimen Savaşı (1230): Harzemşah hükümdarı Celalettin Harzemşah’ın Ahlât’ı işgal edip Sivas’a doğru ilerlemesi üzerine yapılan savaşı Türkiye Selçukluları kazanmıştır. Bu savaşın sonucunda Harzemşahlar Devleti yıkılma sürecine girmiş, Türkiye Selçukluları ile Moğollar komşu olmuş; Ahlât, Bitlis, Van ve Adilcevaz alınmıştır.
» Anadolu’ya hâkim olmak isteyen Moğolların büyük bir ordu ile Malatya’ya kadar ilerlemesi üzerine I. Alâeddin Keykubat, Moğol hükümdarı Ögeday’a elçiler göndererek barış teklifinde bulunmuştur. Moğolların ağır şartlar içeren teklifini, onları Anadolu’dan uzak tutabileceği düşüncesiyle kabul etmiştir.
» Moğol tehlikesinin daha da belirgin hâle gelmesi üzerine Abbasi halifesi, Selçuklu ve Eyyubilere elçiler göndermiştir. Elçiler, her iki devlete birbirleriyle savaşmaları yerine Moğollara karşı ittifak kurmalarını önermiştir. 1. Alâeddin Keykubat bu fikre destek vermiştir. Ancak bu ittifaka karşı olanlar, elçiler onuruna verilen ziyafet esnasında 1. Alaeddin Keykubad’ı zehirleyerek öldürmüşlerdir. (1237).
II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi
Baba İshak İsyanı
Nedenleri:
- Türkiye Selçuklu Devleti’nde Alaeddin Keykubad’ın ölümünden sonra otorite boşluğunun yaşanması
- Moğollardan kaçarak Anadolu’ya yerleşen Türkmenlerin ekonomik durumlarının düzeltilememiş olması
- Türkmenler arasında otlak ve kışlak paylaşımında yaşanan anlaşmazlıkların huzursuzluğa neden olması
- Türkmenlerin dışlanması ve ağır vergilere tâbi tutulması
- Konar göçerler ile yerleşik halk arasında yaşanan çatışmaların etkisi
- Türkmenlerin ticaret kervanlarına saldırması
İsyan:
Adıyaman Kâhta bölgesinde başlayan isyan kısa sürede Tokat, Amasya, Malatya ve Sivas havalisine yayılmıştır. İsyan Malya Savaşı’nın ardından iki yılda bastırılabilmiştir.
Sonuç:
Türkiye Selçuklu Devleti’nin isyanı güçlükle bastırması Moğolların Anadolu’ya girmesine neden olmuştur.
Kösedağ Savaşı (1243)
Nedenleri:
» Baba İshak İsyanı’nın Moğolları cesaretlendirmesi
» Moğolların Türkiye Selçuklu Devleti’ndeki merkezi otorite boşluğunu değerlendirmek istemesi
» Moğolların Erzurum bölgesini kılıçtan geçirip Sivas’a kadar olan bölgeleri yağmalaması
Savaş:
II. Gıyaseddin Keyhüsrev, Moğolları Sivas’ın doğusunda yer alan Kösedağ mevkisinde karşılamıştır. Selçuklu öncü kuvvetlerinin Moğollar tarafından imha edilmesiyle paniğe kapılan II. Gıyaseddin Keyhüsrev savaş meydanını terk ederek Konya’ya kaçmıştır. Moğollar kısa sürede Sivas, Erzincan ve Kayseri’yi ele geçirip yağmalamışlardır.
Sonuçları:
II. Gıyaseddin Keyhüsrev, Moğolları Sivas’ın doğusunda yer alan Kösedağ mevkisinde karşılamıştır. Selçuklu öncü kuvvetlerinin Moğollar tarafından imha edilmesiyle paniğe kapılan II. Gıyaseddin Keyhüsrev savaş meydanını terk ederek Konya’ya kaçmıştır. Moğollar kısa sürede Sivas, Erzincan ve Kayseri’yi ele geçirip yağmalamışlardır.
