KOMÜNİTE YAPISI, REKABET, SİMBİYOTİK İLİŞKİLER, SÜKSESYON
Komünite Ekolojisi
Komünitenin Yapısı
Doğanın belirli bir yerinde yaşayan tüm canlıların oluşturduğu topluluğa komünite denir. Komünitelerin içerdiği tür sayıları farklı olabilir. Yaşam koşullarının çok uygun olduğu tropikal ormanlarda tür çeşitliliği fazladır. Kutup bölgesi ve çöllerde tür çeşidi sayısı azdır.
İki veya daha fazla komünitenin kesişim bölgelerine ekoton denir. Ekotonda her iki komüniteye ait bireyler gözlendiği için tür çeşidi fazladır.
Komünitelerde Rekabet ve Av – Avcı İlişkisi
Rekabet
Sınırlı kaynakların bulunduğu ortamlarda, aynı türün bireyleri arasında rekabet olduğu gibi, farklı türlerin arasında da rekabet oluşabilir.
Gause’un Rekabette Elenme Prensibi
Sınırlı kaynaklar için rekabet eden iki türden birisi diğerinin yok olmasına neden olur. Bu durumun ortaya çıkmasında türlerden birisinin
ekolojik toleransın daha geniş olması, besin rekabetinde daha başarılı olması ve ortama bırakılan atıklardan daha az etkilenmesidir.
Av – Avcı İlişkisi
Komünitede av ve avcı sayısı birbirine bağlı olarak değişir. Doğada avcı avını yok edemez, çünkü avcı sayısının artması avın azalmasına neden olur. Besin kaynakların azalması avcıların dışarı göç etmelerin veya ölümlerine neden olur.
Komünitelerde Simbiyotik İlişkiler
Aynı komünitede bulunan farklı iki türün bir arada yaşamasına simbiyoz yaşam denir.
Mutualizm
Birlikte yaşayan farklı türden olan canlılar karşılıklı olarak birbirine yarar sağlıyorsa bu olaya mutualizm denir.
Kommensalizm
Ortaklardan birisi yarar görürken, diğeri yarar veya zarar görmez. Örneğin köpek balığının yanında dolaşan Echeneis naucrates balığı,
köpek balığının besin atıkları ile beslenir.
Amensalizm
İki türden birinin etkilenmediği, diğerinin zarar gördüğü etkileşimdir. Örneğin ceviz ağacının yaprak ve meyvelerinde üretilen juglandin maddesi diğer bitkilerin gelişmesini olumsuz etkiler.
Parazitizm
Parazitizm yaşam birliğinde canlılardan birisi diğerinden besin alarak, ona zarar verir. Başka bir canlıdan besin alan canlıya parazit (konakçı) denir. Zarar gören canlıya konak denir. Örneğin insanın bağırsaklarında yaşana tenya parazit, insan konaktır. Parazitler; virüs, bakteri, protista, mantar, hayvan veya bitki olabilir.
Hayvansal parazitler iki çeşide ayrılır.
İç Parazitler (Endoparazit)
İç parazitler konak canlının sindirim kanalında yaşar. İç parazitlerin sindirim, sinir ve hareket sistemleri körelmiştir. Tüm parazitler gibi üreme sistemleri iyi gelişmiştir.
Dış Parazitler (Ektoparazitler)
Dış parazitler genellikle hayvanların derilerinde veya üzerindeki tüylerde yaşarlar. Dış parazitler kan emer veya deri hücreleri ile beslendikleri için sindirim sistemleri vardır.
Bitkisel Parazitler
Yarı Parazit Bitkiler
Yarı parazit bitkiler fotosentez yapar, ancak su ve mineralleri bir başka bitkiden alır. Örneğin Ökse otu
Tam Parazit Bitkiler
Tam parazit bitki üzerinde yaşadığı konak bitkiden hem su ve mineral, hem besin alır. Tam parazit bitkiler fotosentez yapmaz. Örneğin
Cin saçı, Canavar otu
Süksesyon
Komüniteler genelde dinamik yapıdadır. Bir türün yerini başka bir türün geçmesine süksesyon denir. Genel olarak süksesyonlar iki çeşide ayrılır.
Birincil Süksesyon
Hiç bir canlının olmadığı bir yere canlıların yerleşip bir komünitenin oluşmasına birincil süksesyon denir. Örneğin buzulların erimesi ile
oluşan alanlarda veya yeni oluşan volkanik kayaların üzerinde canlıların gelişmesi birincil süksesyondur.
İkincil Süksesyon
Var olan bir komünitenin yapısının değişmesi bir baskın türünün yerine yeni bir baskın türün geçmesine ikincil süksesyon denir. Örneğin
bir meranın zamanla ormana dönüşmesi ikincil süksesyondur.
