Teknolojik Gelişmelerin Kültürel ve Ekonomik Etkileri
İnsanların bilgi birikiminin artması teknolojik gelişmelerinde hızlanmasına neden olmuştur. Günümüzde teknolojik alanda yaşanan gelişmeler bütün faaliyetleri etkileyecek düzeye ulaşmıştır. Sanayi, hizmet, tarım vb. bütün sektörlerde gelişmenin temel unsurunu belirleyen faktör teknoloji olmuştur. Bu nedenle teknoloji günümüzde ekonomi ve büyümenin en önemli itici gücü hâline gelmiştir. Teknolojiyi üreten ve verimli şekilde kullanan ülkeler hem ekonomik hem de sosyokültürel açıdan hızla bir büyüme ve gelişme gösterirken, teknolojik değişimin gerisinde kalan ülkelerde ise ekonomi genellikle dışa bağımlı olmakta ve pek çok sosyoekonomik sorun yaşanmaktadır. Modern dünyanın ortaya çıkışındaki en önemli faktör olan Sanayi Devrimi ile teknoloji, ekonomik büyümenin sağlanması ve sosyokültürel değişimlerin yaşanmasında etkili olan temel unsur hâline gelmiştir.
Teknolojik gelişmelerin en fazla etkilediği alanlardan biri olan ulaşımdaki gelişmeler sosyokültürel ve ekonomik değişimlerin yaşanmasında büyük öneme sahiptir. Geçmiş çağlarda bir yerden bir yere gitmek oldukça zahmetli ve fazla zaman alan bir uğraştı. Bu nedenle ekonomik faaliyetler ve kültürel etkileşim daha küçük bir alanda gerçekleştirmekteydi. Bu durum hem ekonomik faaliyetleri sınırlandırmakta hem de kültürler arası etkileşimin ve bilgi aktarımının daha az olmasına neden olmaktaydı. Ancak Sanayi Devrimi sonrasında yaşanan gelişmelerle ulaşım olanaklarının artması otomobil, tren, gemi ve uçak gibi ulaşım araçlarının icadı insanların kısa sürelerde daha uzak noktalara ulaşmasını sağlamıştır. Bu durum ekonomik ve kültürel faaliyetlerin etkileşim alanının genişlemesini sağlayarak hem ekonomik hem de sosyo kültürel faaliyetlerin küresel boyutlara ulaşmasını sağlamıştır.
Günümüzde birçok alanda önemli değişimler yaratan ve teknolojik değişimlerin en önemli unsularından biri olan Genel Ağ (İnternet), küresel iletişimin temel unsuru olmuştur. Genel Ağ, insanlar arasında yazılı, sözlü ve görüntülü iletişim kurma olanağı sağlamaktadır. Günümüzde Genel Ağ sayesinde birbirinden çok uzak konumda olan insanlar rahatlıkla iletişim kurabilmektedir. Bu durum hem toplumlar arasındaki etkileşimin artmasına hem de ekonomik faaliyetlerin küresel boyutlara ulaşmasına büyük katkı sağlamıştır.
Teknolojik gelişmenin ortaya çıkardığı en önemli ekonomik getirilerinden biri de e-ticarettir. E – ticaret faaliyetlerine bağlı olarak dünyanın herhangi bir bölgesinde üretilen ürünler çok farklı pazarlara ulaştırılabilmektedir. E – ticaret faaliyetlerinin sağladığı kolaylıklar bu faaliyetlerin hızla büyümesine neden olmaktadır. Günümüzde artık pek çok ürün internet siteleri üzerinden satın alınmaktadır. Özellikle e-ticaret faaliyetlerindeki güvenlik sorunlarının azalması bu faaliyetlerin büyümesine büyük katkı sağlamaktadır.
Teknolojiyi üretim faaliyetlerinin aşamalarına entegre edebilen ülkeler sanayileşerek küresel ölçekte söz sahibi olurken; teknolojik gelişmelere uyum sağlayamayan ve üretim faaliyetlerine teknolojik imkanları katamayan ülkeler ise ekonomik anlamda geri kalarak sanayi üreten ülkelerin ham madde kaynağı olmuş ve aynı zamanda bu kaynakların işlenip satıldığı pazarı hâline gelmişlerdir.
Teknolojinin ve Genel Ağın kullanımı nesiller göre farklılık göstermektedir. Örneğin Genel Ağın bulunduğu dönemlerde doğan nesil teknolojik değişimlere daha kolay adaptasyon göstermekte, teknolojiyi daha yaygın şekilde kullanmaktadır.
Teknolojik imkânların kullanımı insanlar arasında farklılık göstermektedir. Ekonomik ve sosyal hareketlerin belirlediği yaş aralıklarına kuşak denir. Bu kuşakların doğduğu dönemin koşulları onların teknolojik değişimlere uyumunu belirlemektedir. Örneğin X kuşağında yer alan bireylerin teknolojik değişimlere uyumu ve yeni çıkan teknolojileri kullanımı Z kuşağına göre çok daha zordur.
Gelişmişlik Seviyesinin Belirlenmesinde Etkili Olan Faktörler
Ülkelerin Ekonomisinin Gelişmesinde Etkili Olan Faktörler
Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Karşılaştırılması
Ülkelerin Gelişmişlik Ölçütleri
Gayrisafi Millî Hasıla
Bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin oluşturduğu toplam değere gayrisafi millî hasıla denir. Gelişmiş ülkelerde üretilen mal ve hizmetler daha fazla olduğu için bu tür ülkelerde GSMH daha yüksektir. Bu nedenle de ülkelerin refah seviyesinin belirlenmesindeki en önemli ölçütlerden birini GSMH oluşturur.
Bir ülkede mal ve hizmet üretimin artması ülkenin ekonomik gelişiminin ve refah seviyesinin artması anlamına gelir. Ancak bu milli gelirin toplum içindeki dağılımı da önemlidir. Ülke genelinde bir refah seviyesinden söz edilebilmesi için milli gelirin ülke genelinde düzenli bir dağılış göstermesi gerekir. Toplumun bir kesiminin geliri artarken diğer kesimin gelirinde sabitlik veya azalış söz konusu ise o ülkede refahtan söz edilemez.
İnsani Gelişme Endeksi
Günümüzde ekonomik açıdan gelişmiş olan bazı ülkelerde refah seviyesinin ve yaşam kalitesinin aynı düzeyde gelişmemiş olması ülkelerin gelişmişlik düzeyinin belirlenmesinde ekonomik göstergeler dışında kriterlerinde göz önünde bulundurulması gerektirmiştir. Bu amaçla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı 1990 yılında itibaren gelişmişlik düzeyinin çok çeşitli kriterlerle ölçüldüğü bir sistem oluşturmuş ve bu sistemler ülkelerin gelişmişlik düzeyleri her yıl yayınlanan İnsani Gelişim Endeksi raporunda belirtilmeye başlanmıştır. İnsani Gelişme Endeksi’nde ülkelerin gelişmişlik düzeyinin belirlenmesinde ekonomik göstergeler dışında göz önünde bulundurulan başlıca unsurlar şunlardır:
- Eğitim düzeyi ve olanakları
- Sağlık hizmetlerinin gelişmişliği ve niteliği
- Bireysel hak ve özgürlüklerin korunma düzeyi
- Beslenme düzeyinin yeterliliği
