- Birbirinden uzakta bulunan kişi ve kurumlar arasında özel veya resmî haberleşmeyi sağlayan yazı türüdür. Mektup, insanların bilgi, görüş ve düşüncelerini karşılıklı olarak birbirlerine bildirmek, isteklerini duyurmak için çokça kullandıkları bir haberleşme aracıdır.
- “Yazarının samimiyeti ve içtenliği dışında mektupta belirli bir kural yoktur. İnsanın duygu ve düşüncelerini sevdikleriyle paylaşmanın özel yolu olan mektup biçimi yenidir. Ama haberleşmeye, kimi sorunları dile getirmeye, iletmeye yönelik mektuplar eskidir. Dil ve anlatım özellikleri yönünden de toplumsal yaşamın değişik görünümlerinden kesitler içeren bir tür tarih belgesi niteliğini taşır. Daha önceleri mektup sadece haberleşme için kullanılıyordu, bir anlamda gazetenin yerini tutmaktaydı.
- Mektup yazarı, bir dostuyla, bir arkadaşıyla dertleşmek için yazar. Yazacaklarının gizli kalacağını da bilir. Bunun için de dobra dobra konuşur. Kendini kalemin akışına bırakır. söylediklerini etkili kılmak için süse püse başvurma gereğini duymaz. İçinden geldiği gibi anlatır. Bu da doğallığını oluşturur mektupların.” (Şaban Sağlık, “Şiire Düşen ‘Mektup’ İmgesi: Modern Türk Edebiyatında Mektup-Şiir İlişkisi”, Hece Dergisi Mektup Özel Sayısı)
- Haber almak, haber vermek; bir sorunu tartışmak, sevinç ve üzüntüleri uzaktakilerle paylaşmak için yazılır.
- Divan edebiyatında nesir biçimindeki yazıya inşa, nesir yazarına münşî denir. Nesir halindeki yazıların toplandığı eserlere münşeat adı verilir. Münşeatlarda resmî ve özel mektuplara geniş yer verilmiştir.
Mektubun Özellikleri
- Mektubun en önemli işlevi “haberleşme aracı” olmasıdır. Yani mektup yüz yüze görüşmeyenlerin iletişim aracıdır. Haberleşme aracı olarak mektup, “mahremiyet” ve “samimiyet” gibi durumları da içerir. Mektubu yazan ile alan arasında belli bir sırdaşlık olduğu için belli bir “mahremiyet” vardır. Mektubu yazan ve alan mahremiyet duygusunu fark ettiği için “özgür” davranırlar.
- Mektup, bir arada bulunmayan sevgililer ya da dostlar arasında yazılı bir araçtır. Mektup, yazan ile okuyan arasında belli bir ayrılığı gerektirir. Mektup, ayrılık acısını gideren bir işleve sahiptir.
- Mektup, kişilerin resmi değil, samimi tavırların aracıdır. Yazan ile okuyan arasındaki samimi ilişki, her iki tarafa da “rahat hareket etme, söz söyleme” avantajı sağlar.
- Mektup bir dilekçe gibi, bazen herhangi bir kişi ya da makamdan bir şey isteme anlamında kullanıldığı gibi, bazen de belirli kişi ya da makamlara herhangi bir konuda bilgi veren bir “rapor” gibi yazılır.
- Mektup, yapısı gereği ya cevap olarak gönderilir ve cevap alma için gönderilen yazıları içerir.
- Mektubun bir işlevi de “selamlaşma, haber verme” ya da “iyi temennide bulunma”yı ifade eder.
- Mektup, aynı zamanda “için boşaltıldığı bir araç”, “gönlü ferahlatma aracı” olma işlevi taşır.
- Mektup, memleketten haber veren bir “haber” aracı özelliği de taşır. Bu yönüyle gazeteye benzer.
