A. İLK KÜLTÜR MERKEZLERİ
B. KÜLTÜR BÖLGELERİNİN OLUŞUMU VE DAĞILIŞI
C. TÜRK KÜLTÜRÜ
D. ANADOLU’NUN KÜLTÜR ÖZELLİKLERİ
Bir ulusun tarihsel süreç içerisinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktarıldığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir.
Kültür oluşumunun Özellikleri
Maddi (Somut) Unsurlar
- Simgeler
- Su özellikleri
- İklim özellikleri
- Coğrafi konum
- Doğal ortam özellikleri
Manevi (Soyut) Unsurlar
- Örf ve Âdetler
- Ahlak Kuralları
- Hukuk Kuralları
- Dünya Görüşü
- Dil, din ve inançlar
- Komşu Kültürler
Kültürün Başlıca Özellikleri Şunlardır;
- Her toplumun kendine özgü kültürü vardır. (Kültür görecelidir)
- Kültür ögeleri zaman içinde farklılaşabilir. (Kültür değişkendir)
- Toplumlar hem kültürü oluşturur, hem de kültürden etkilenir. (Kültür insan eseridir)
- Kültürü oluşturan unsurlar nesilden nesile aktarılır. (Kültür tarihseldir)
Yeryüzündeki Farklı Kültür Bölgeleri
Türk Kültürü (Detaylı konu anlatımı)
İslam Kültür Bölgesi (Detaylı Konu Anlatımı)
Rus – Slav Kültür Bölgesi
- Slav ve Rus kültürünün temelini Slav kabileleri oluşturmaktadır. Slav – Rus kültürü günümüzde Balkanlar, Orta Asya ve Avrupa’ya kadar yayılmıştır. Bu kültürün etkisi altında günümüzde 160’dan fazla halk yaşamaktadır. Bu nedenle her bölgenin farklı gelenek, görenekleri ve yaşam tarzları vardır.
- Slav ve Rus kültüründe dünya kültürüne katkıları edebiyat, bale ve klasik müzik alanlarında olduğu görülür.
- Slav – Rus kültüründe ön plana çıkan görsel folklorik figürlerde doğa, iklim, hayvan sembolleri (bayraklardaki çift başlı kartal), tarihsel ve dinsel olaylar önemli yer tutar. Edebiyat alanı Slav – Rus kültürünün dünya kültür mirasına olan katkılarının başında gelir. Özellikle 19.yy’da Tolstoy, Çehov, Gogol, Dostoyevski, Turgenyev ve Puşkin en önemli katkı sağlayan yazarlardır.
Çin Kültür Bölgesi
Dünya’nın en eski medeniyetlerinden olan Çin çok eski ve köklü kültüre sahiptir. Çin kültürü günümüzde de değerini bozmadan korumuştur. Çin’in anavatanının Asya olması, Çin kültürünün oluşması ve şekillenmesinde doğrudan etkilidir. Çin kültüründe din, yazı, efsaneler, resim ve dans gibi temel sanatlar önemli yer tutar.
Çinlilerin kendine özgü alfabeleri, yaşam tarzı, sosyal kültürel etkileri, takvimi ve yemek kültürleri bulunmaktadırlar.
Çin kültürünün dünya medeniyetine katkıları: Barut, pusula, dümen, mürekkep, kağıt ve ipektir.
Çin kültürünün oluşumunda Türk, Moğol ve Tibet kültürleri doğrudan etkili olmuştur. Geçmiş dönemlerde büyük ölçüde ekonomisi tarıma dayalı olan Çin İpek Yolu ile Avrupa’ya kadar ticarette bulunmuştur.
Çin kültürünün temelinde çok tanrılı inanış hakimdir. Bu dinler Taoizm, Budizm ve Konfüçyüzçülüktür.
Çin kültüründe iki mimari anlayış gelişmiştir. Askeri mimari; Türk akınlarından korunmak için Çin Seddi’nin inşa etmişlerdir. Budist tapınaklar ise dini mimariye örnektir.
Doğu Kültür Bölgesi
Dünya nüfusunun yaklaşık yarısının yaşadığı Doğu, Güney ve Güneydoğu Asya’da yayılış gösterir.
Bu kültür bölgesi geleneksel ve kırsal ağırlıklı bir toplum yapısına sahiptir.
Uzun medeniyet döneminde yoğun ve hızlı bir nüfus artışı yaşanmıştır. Bu kültür bölgesinin farklı özelliklere sahip Hint, Çin ve Pasifik kültür bölgesi gibi alt kültürleri bulunmaktadır.
Hint Kültür Bölgesi
Gani ve İndus nehirlerinin verimli topraklarında kurulup gelişen Hint Medeniyeti kendine özgü kültürel özellikler oluşturmuştur. Hint kültürünün 20’ye yakın farklı dilin konuşulduğu ve onlarca dinin olduğu büyük kültürel zenginliğe sahiptir. Hint kültürü “Hint mutfağı, Hint dansı, Hint kınası, Hindistan’a özgü bengal kaplanı, Hint müziği Hintliler tarafından çok saygı duyulan sığır” ile dünyada tanınmaktadır.
Hindistan dünyada Müslüman nüfusun en fazla olduğu ikinci ülke konumundadır. Hindistan üç ilahi dinin yanı sıra Hindiuzim, Budizm, Jainizm ve Sihizm dininin olduğu ülkedir. Toplum derin ve katı bir biçimde kast sistemiyle sınıflara ayrılmıştır.
Hindistan’ın en büyük şehirleri Bombay, Delhi ve Kalküta’dır. Hint kültürünün oluşum ve şekillenmesinde Hint Yarımadası, Himalaya Dağları ve muson ikliminin etkisi göz ardı edilemez.
Hint kültürünün ve dünyanın en önemli yapılarından birisi olan Şah Cihan tarafından yaptırılan Tac Mahal bu ülkede bulunmaktadır.
Pasifik Kültür Bölgesi
- Büyük Okyanustaki Malanezya, Mikronezya, Polinezya gibi binlerce adacıklardan oluşmaktadır.
- Dünyanın diğer kültürlerinden en az etkilenen kültür bölgesidir.
- En az nüfusa sahip bölgedir.
- Avrupalıların bu bölgeyi keşfine kadar kültürleri izole kalmıştır.
- Latin Amerika Kültür Bölgesi
- Güney ve Orta Amerika ile Karayip adalarının tamamını içine alır.
- Bu kültür bölgesinin oluşmasında İspanya ve Portekiz’in büyük katkısı vardır.
- Avrupa kültüründen şekillense de bu kültür bölgesi kendine özgü özellikleri barındırır.
Afrika Kültür Bölgesi
Dünya’nın en büyük ikinci kıtası olan Afrika kültürel ve coğrafi çeşitliliği fazladır.
Afrika kültürü ilginç gelenek ve görenekleri, giyim tarzı, tuhaf dansları, ilginç örf ve âdetleri ile dünyaca tanınmıştır.
Afrika etnik kültür, dil ve din olarak çok büyük çeşitliliğine ev sahipliği yapmaktadır.
Doğal yaşamdan kopmamaları gelenekleri ve kültürlerine sahip çıkmaları kendine özgü bir kültür bölgesi özelliği taşımaktadır.
Afrika kültüründe yerel ve ilkel kabilelerin günümüzde sürdürülen gelenekleri tüm dünyayı şaşkına çevirmektedir. Örneğin Güney Afrika’nın çoğu yerinde erkek kız tarafına robobo denilen başlık parası vermektedir. Kenya ve Kuzey Tanzanya bölgelerinde masailer selamlaşırken birbirine tükürmeyi tercih etmektedir. Madagaskarlılar her 5 ya da 7 yılda bir ölen yakınının mezarına giderek ölüleri mezarlarından çıkarmaktadır.
Güney Sudan ve Güney Etiyopya’da yaşayan Surma kabilelerinde erkekler evlilik çağına girdiklerini vücutlarını boyayarak göstermektedir.
Batı (Avrupa) Kültür Bölgesi
- Dünyanın en büyük kültür bölgesi Avrupa kültür bölgesidir.
- Coğrafi keşiflere kadar sadece Avrupa’da etkili olan bu kültür yeni keşiflerle birlikte Amerika, Avustralya ve Yeni Zellanda’yı içine alarak dünyanın diğer kültür bölgeleri etkilemiştir.
- Yeni dünya kıtalarına olan göçler sonucu Kuzeybatı Avrupa Kuzey Amerika’ya, Akdeniz Avrupa’sı Latin Amerika’ya, Avustralya Yeni Zellanda gibi bölgelere ticaret ve sömürgecilik faaliyetleri ile kendi kültürlerini yaymıştır. Bu kültür yayılması sonucunda yerli kültürler değişmiş ve yozlaşmıştır.
- Kanada ve ABD’yi içine alan Anglo Amerika Batı kültürünün en iyi temsilcisidir.
- Avrupa kültürü dünyanın farklı bölgelerine yayılarak eski kültürleri farklılaştırmıştır.
- Batı kültür bölgesinde birçok dil konuşulmaktadır.
- En yaygın din ise Hristiyanlıktır.
