Tiyatro metinlerinin kendilerine has biçim ve yazım özellikleri vardır. Mekân, kişiler, hareketler, diyaloglar belirli biçimlerde ortaya konulur.
Mekânın ve hareketlerin betimlenmesi
- Tiyatroda, olaylar oluş halinde aktarılır. Olaylar yazarın ağzından aktarılmaz, oyundaki kişiler tarafından doğrudan ortaya konulur. Fakat bazı metinlerde olaylar, “anlatıcı” veya “koro” tarafından özetlenebilir.
- Bazı tiyatro türlerinde kişilerin hareketleri ruh dünyası “dans” ve müzik aracılığıyla aktarılabilir.
- Tiyatroda mekân, dekor sayesinde ortaya konulur. Oyunun geçtiği alan kimi zaman bir oda, kimi zaman bir bahçe, kimi zaman bir ev ya da sokak olur. Bütün bunlara dekor adı verilir. Dekor, doğal değil plastik yani yapay bir yapıdır. Birtakım biçim ve renklerden oluşur Dekorla resim iç içedir, birbirinden ayrılmaz.
Diyalog ve monologların yazılış biçimi
- Tiyatro metinleri karşılıklı konuşmalar şeklinde yazılır. “Karşılıklı konuşmalar”, diyalog sözcüğüyle karşılanır. Konuşmalar, bir oyunun olay dizisini geliştirmede, oyun kişilerini nitelendirmede ve çatışmaları ortaya çıkarmada önemli bir araçtır. Konuşmalar, sahne üzerindeki aksiyonu besler, ayrıca sahne dışındaki seyirciyi aksiyondan haberdar eder. Konuşmalar, sahnede canlandırılacağı için kısa ve anlaşılır olur.
- Konuşmalar, karşılıklı biçimde ise “diyalog”; kişinin kendi iç konuşması biçiminde veya tek kişilik ise “monolog” adını alır.
- Konuşmalar, oyun kişileri ve kişilerin yaşadıkları çevre ve dönem hakkında bilgi edinmemizi sağlar Diyaloglardan kişilerin kim olduğunu, neden korktuğunu anlarız.
Kişilerin belirtilmesi
- Oyunda yer alacak kişiler, oyunun başında “kişi listesi” adıyla aktarılır. Bazı tiyatro metinlerinde kişilerin birbiriyle ilişkileri ve özellikleri verilir.
- Kişilerin birbiriyle konuşurken hangi ses tonunu kullanacakları ve hareketleri metin içinde parantezle belirtilir. Kişilerin ruhsal durumu parantez içindeki açıklamalarla verilir. Sahneye koyucu ve oyuncular parantez içindeki açıklamalardan yararlanır.
Sahnelerin ayrılması
Metnin başında oyunun kaç perde ve sahneden oluştuğu belirtilir. Her perdenin başında o sahnenin nerede geçtiği ve dekorun nasıl düzenleneceği ayrıntılı bir şekilde açıklanır. Orhan Asena’nın Hürrem Sultan adlı oyununun birinci perdesi şöyle bir açıklamayla başlar:
