Avar Hakanlığı (558-805): Asya Hun Devleti’nin yıkılmasından sonra IV. yüzyıl sonlarında, Moğolistan’da kurulmuştur. l. Kök Türklerin 552 yılında Avar hakimiyetine son vermesi üzerine Karadeniz’in kuzeyinden Orta Avrupa’ya girmiş, Bayan Han zamanında burada devlet kurmuşlardır. 619 ve 626 yıllarında iki kez İstanbul’u kuşatmışlar, ancak başarılı olamamışlardır. Bu başarısızlıktan sonra zayıflayan Avar Devleti, Franklar tarafından yıkılmıştır (805). Hem Asya’da, hem de Avrupa’da devlet kuran Avarlar; Germen ve Slav topluluklarını siyasi ve kültürel bakımdan etkilemişlerdir.
Karluklar (627-212): Talas Savaşı‘nda (751) Çinlilere karşı Abbasi ordusunun yanında yer almışlardır. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur. Karahanlı Devleti’nin kurulmasında etkili olmuşlardır.
Hazar Hakanlığı (630-968): Karadeniz’in kuzeyi ve Kafkaslar bölgesinde egemenlik kurmuşlardır. Bizans, Sasani ve Müslüman Araplarla siyasi ilişkilerde bulunmuşlardır. VII ve IX. yüzyıllar arasında güçlü orduları sayesinde bulundukları bölgede huzuru ve ulaşım güvenliğini sağlamışlardır. Bu dönem “Hazar Barış Çağı” olarak isimlendirilmiştir. Diğer devletlerle kurdukları ilişkiler sonucunda Hazar ülkesinde İslamiyet, Hristiyanlık ve yönetici zümre arasında Musevilik yayılmıştır. Canlı ticaret bölgesinin merkezinde yer alan Hazar kentlerinde birçok din ve ırktan insan bir arada yaşamış, ibadet ve ayinlerini serbestçe yapmıştır. Hazar Hakanlığı, Ruslar tarafından yıkılmıştır.
Türgişler (659-766): Batı Kök Türk Devleti’nin yıkılmasından sonra bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Sulu Kağan Dönemi’nde Maveraünnehir bölgesine giren Emevilerle mücadele ederek Müslümanların ilerlemesini ve Orta Asya’nın Emevilerin eline geçmesini engellemişlerdir. Kendi adlarına para bastırmışlardır.
Tuna Bulgar Devleti (679-869): 630 yılında Kafkasların kuzeyinde Kubrat yönetiminde Büyük Bulgar Devleti kurulmuştur. Avrupa Hun Devleti’nin yıkılmasından sonra Karadeniz’in kuzeyine gelen Hunların buradaki değişik boylardan oluşan Ogurlarla birleşmesi sonucunda ortaya çıkan yeni topluluğa “Bulgar” adı verilmiştir. Hazarların baskıları sonucunda Tuna ve Kama (İtil/Volga) Bulgarları diye ikiye ayrılmışlardır. Büyük Bulgar Devleti’nin yıkılmasından sonra Asparuh tarafından Dobruca’nın güneyinde kurulmuştur. Boris Han Dönemi’nde (864) Hristiyanlığı resmen kabul etmiştir.
İtil (Volga) Bulgar Devleti (680-1391): Büyük Bulgar Devleti’nin yıkılmasından sonra Otuz-Ogurlar’dan bir grup tarafından kurulmuştur. Kama (İtil/Volga) Bulgarları, Müslümanlar ve Bizans ile yaptıkları ticaret sayesinde zenginleşmişlerdir. Ticari ilişkiler sonucu, İslamiyet’le tanışan Bulgarlar, X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Doğu Avrupa’da Türk-İslam kültürünün temsilcisi olmuşlardır. İtil Bulgarlarının İslamiyet’i kabul etmeleri milli kimliklerini korumalarında etkili olmuştur.
Oğuzlar: 630-682 yılları arasında Dokuz-Oğuz Kağanlığı altında toplanmışlardır. Daha sonra Kök Türk ve Uygur hakimiyetine giren Oğuzlar, X. yüzyılda Oğuz Yabgu Devleti’ni kurmuşlardır. X. yüzyılın sonlarına doğru İslamiyet’i kabul eden Oğuzlar, Büyük Selçuklu ve Osmanlı gibi devletler kurmuşlardır.
Kırgızlar (840-1207): 840 yılında Uygurları yenerek Ötüken merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır. 1207 yılında Cengiz Han’ın egemenliğini tanıyarak Moğol hakimiyetine girmişlerdir. XIX. yüzyılda Rusların egemenliğine giren Kırgızlar, 1991 de bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Manas Destanı Kırgızlara aittir.
avrupa hunları nerde ?