Maddeleri tanımak, birbirinden ayırt etmek ve maddeleri sınıflara ayırmak için bilim adamları çalışma yapmış ve maddelerin bazı özelliklerinin ortak, bazı özelliklerinin maddeye has özellik olduğunu keşfetmişlerdir.
Her maddede var olan ve bu özelliklere bakılarak maddeleri ayırt edemediğimiz özelliklerine ortak özellik denir. Ortak özellikleri taşı- mayan hiçbir madde yoktur.
Maddelerin ortak özellikleri,
1. Boşluklu Yapı: Maddeler dışarıdan bakıldığında boşluksuz (sürekli) görülür. Fakat bütün maddeler boşluklu yapıya sahiptir. Maddeler atomlardan oluşur. Atomların birleşmesi ne kadar düzenli olursa olsun aralarda boşluklar kalacaktır. Bu boşluklara başka bir madde sığabilir. Mesela su moleküllerinin arasına şeker molekülleri sığar. Kuru kumun arasına su molekülleri sığar.
2. Hacim: Maddelerin uzayda kapladığı yere hacim denir. Bir maddenin sınırladığı yerde başka bir hacim bulunamaz. Bir maddenin olduğu yere diğer maddenin yerleşmesi için o maddenin oradan ayrılması lazım. Örneğin suyun içerisine bir cisim atıldığında cismin su içerisinde kapladığı yerdeki su başka bir yere gitmek zorundadır. Katıların Hacim formülleri konusuna bakabilirsiniz.
3. Kütle: Madde miktarına kütle denir. Bir cismin kütlesi yerçekimi ivmesine ve diğer niceliklere bağlı değildir. Bundan dolayı tanımı değişmeyen madde miktarı şeklinde yapabiliriz. Kütle teraziyle ölçülür. Birimleri g, kg, ton dur. Fiziğin doğası konusunda eşit kollu terazi ile kütlenin nasıl ölçüldüğünü öğrenmiştik.
4. Eylemsizlik: Maddelerin bulundukları durumdaki hareketlerini korumak istemesine eylemsizlik denir. Duran madde hareket etmek, hareket eden madde durmak istemez. Bütün maddelerin eylemsizliği vardır. Eylemsizliğe maddenin tembelliği de denilebilir.
Maddelerin duyu organlarıyla hissedebildiğimiz ya da hissedemediğimiz bazı özellikleri de vardır. Bunlar;
Renk ve şekil: Şeker Tuz Her maddenin kendine has rengi ve şekli vardır. Tuz ve şekeri rengine bakarak ayırt edemeyiz. Fakat su ile sütün rengine bakarak ayırt etme imkanımız vardır.
Koku: Bazı maddeleri kokusuyla ayırt edebildiğimiz gibi bazı maddeleri kokuyla ayırt edemeyiz. Benzin ve kolonyayı kokularından ayırt edebiliriz. Cam ve suyu kokusundan ayırt edemeyiz.
Tat: Bazı maddeler tatlarına bakılarak ayırt edilebilir, bazıları ise ayırt edilemez. Limon ile portakalın tatlarından farklı oldukları anlaşılabilir.
Saydamlık: Işığı geçiren maddeler saydam olduğundan arkası görülebilir. Işığı geçirmeyen cisimler saydam olmadığından arkası görülemez. Pencere camı arkasını gösterirken tahta kenarlar arkasını göstermez. O halde cisimleri saydamlıklarına bakarak ayırt edebiliriz.
Sertlik ve Yumuşaklık: Dokunma duyumuzu kullanarak bir maddenin sert veya yumuşak olduğunu anlayabiliriz. Örneğin tahtaya dokunduğumuzda sert, hamura dokunduğumuzda yumuşak olduğunu anlarız. Bu sayede maddelerin farklı madde olduğunu anlayabiliriz. Demirle alüminyuma dokunulduğunda ikisinin sertliğine bakarak aynı madde olduğunu anlayamayız.
Düzgünlük: Maddelerin elimizle dokunarak düzgün veya pürüzlü olduğunu anlayabiliriz. Fakat bu özellik maddeleri ayırt etmek için yeterli değildir. Aynı madde olan tahtadan pürüzlü veya pürüzsüz yüzeyler yapılabilir.
