KIYI TİPLERİ VE OLUŞUM SÜRECİ
BOYUNA KIYILAR
Dağların denize paralel uzandığı yerlerde görülen kıyı tipleridir.
- Kıta sahanlığı dardır.
- Kıyılarda girinti çıkıntı azdır.
- Koy, körfez, doğal liman sayısı azdır.
- Kıyıların gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark azdır.
- Falez (yalıyar) fazladır.
- Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zordur.
- Ulaşım geçitlerle sağlanır.
- Limanların hinterlandı dardır.
- Denizden gelen nemli hava iç kesimlere giremez.
- Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı faztadır.
ENİNE KIYILAR
- Dağların denize dik uzandığı yerlerde görülen kıyı tipleridir.
- Kıta sahanlığı geniştir.
- Kıyılarda girinti çıkıntı fazladır.
- Koy, körfez, doğal liman sayısı fazladır.
- Kıyıların gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark fazladır.
- Falez (yalıyar) azdır.
- Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım kolaydır.
- Limanların hinterlandı geniştir.
- Denizden gelen nemli hava iç kesimlere girebilir.
- Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı azdır.
RİA TİPİ KIYILAR
Çevresine göre yüksekte kalan ve akarsularla derin bir şekilde yarılmış olan bir alanda vadilerin alt kısımlarının sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.
Örneğin, Güneybatı İrlanda, Kuzeybatı İspanya bu kıyılara örnektir.
LİMANLI KIYI TİPİ
Koy ve körfezlerin zamanla kıyı okları ile kapatılarak oluşturulan kıyı tipleridir.
Örneğin; Ukrayna, Odessa Limanı
HALİÇLİ KIYI TİPİ
Gel-git genliğinin yüksek olduğu okyanus kıyılarında görülür. Dalgalar akarsu ağızlarını aşındırıp kıyı durumuna getirir.
Örneğin; Batı Avrupa kıyıları
DALMAÇYA TİPİ KIYILAR
Dağların denize paralel uzandığı kıyılarda deniz seviyesinin yükselmesi ile dağlar arasındaki vadilerin sular altında kalması sonucu oluşan kıyılardır.
Kıyının içinde kalan adalar kıyıya paralel uzanır.
Örneğin; Hırvatistan’ın Adriyatik Denizi kıyıları örnektir.
WATT TİPİ KIYI
Gel-git olayının belirgin olduğu alçak kıyılarda sular çekildiğinde deniz dipleri yüzeye çıkar bu şekildeki kıyılara denir.
Örneğin; Batı Avrupa kıyıları
FİYORT TİPİ KIYILAR
Buzul vadilerinin deniz suları altında kalması ile oluşan kıyılardır. Fiyort kıyılarında girinti çıkıntı fazla olduğu için kıyıların gerçek uzaklığı ile kuş uçumu uzaklığı arası fark fazladır.
Örneğin; Norveç kıyıları
SKYER TİPİ KIYILAR
Buzulların etkisiyle oluşan morenlerin ve hörgüç kayaların sular altında kalmasıyla oluşur.
Örneğin; Şili’nin güney kıyıları, Finlandiya, İsveç kıyıları
