EDEBİ METİN
Bir sanatçı herhangi bir edebî türde eser verdiğinde ortaya çıkan metne edebî metin denir. Edebî metin denince edebi- yat eseri özelliği taşıyan tüm yazılar akla gelir. Bir yazar, hikâye yazdığında ortaya çıkan metin edebî metindir.
Edebî metnin genel özellikleri
- Edebî metinlerin kendine özgü bir dil anlayışı vardır. Edebî metinlerde mecazlı ifadeler, yan anlamlar, yeni çağrışım ve duygu değerleriyle süslenen dil bambaşka bir yapıya kavuşur.
- Edebî metinlerin amacı, öğretmek değildir. Edebî eser, her okunduğunda yeni çağrışımlar yapar.
- Edebî metinlerde dil, estetik ve şiirsel bir işlev kazanır. Duygu, düşünce ve hayallerin insanda heyecan ve hayranlık uyandıracak şekilde anlatılmasıdır Edebî eser.
- Edebî metinler sanat amacıyla üretilir. Sanat öğretmez, sezdirir, hissettirir, çağrıştırır. Sanatın kendine özgü bir düşündürme ve hatırlatma biçimi vardır. Sanatçı, gerçekleri kendi düş gücüyle harmanlayarak yeniden kurgular.
- Edebiyat ürünü, sağlam düşünceli, güzel anlatımlı, özlü ve özgün olmalıdır. Zamanın süzgecinden geçebilmeli, insanları etkilemeli, toplumca anlaşılmalı ve beğenilmelidir. Yazıldığı dönemin dil özelliklerini taşımalı, insanın duygu, düşünce ve hayallerini beslemelidir.
- Edebî metin özenle kullanılmış, işlenmiş bir dil ve anlatımla oluşturulmalıdır.
- Edebî metin her okunduğunda yeni anlamlar kazanmalıdır.
- Edebî metinler daha önce ortaya konmuş metinlerden hareketle oluşturulur. Bir kısmının modeli geçmişte vardır, bir kısmı ise geçmişte denenmiş modellerin yeni şartlara uyarlanmasıyla ortaya çıkar.
- Her edebî metin, yazıldığı dönemdeki insani durumları ve insan ilişkilerini ele alır. Her dönemin kendine has özellikleri vardır. Edebî metinler bu farklılığı tema (yapı) kurgu ve anlatım düzeyinde izler. Bu nedenle edebî metinler yazıldıkları dönemi yansıtır.
- Edebî metinlerde, dilin etkileyici bir canlandırma gücü vardır. Çünkü dilin en işlenmiş, en sistemli, en planlı şekli kendini edebî metinlerde gösterir.
