Anadolu’nun Türkleşmesi 10. Sınıf

Boylar Birliğinden Devlete

Türkler tarih sahnesine çıktıkları ilk dönemlerden itibaren teşkilatçı yapıları sayesinde birçok devlet kurmuşlardır. Hunlar, Kök Türkler, Uygurlar, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Osmanlılar, Türkiye Cumhuriyeti bu devletlerin başında gelmektedir.

Türkler tarihlerinin ilk dönemlerinden itibaren boy teşkilatına önem vermişlerdir. Bu teşkilatlanmanın temelinde oguş (aile), tepesinde de il (devlet) bulunmaktadır.

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

Türkiye Selçukluları, 1176 Miryokefalon Zaferi ile Bizans’a ağır bir darbe vurup Danişmentlileri de ortadan kaldırdıktan (1178) sonra siyasi, sosyal ve ekonomik teşkilatlanma çalışmalarına ağırlık verebilmiştir. Türkiye Selçuklularının devlet teşkilatlanmasında en etkili devlet Büyük Selçuklu Devleti olmuştur.

Hâkimiyet Anlayışı ve Devlet Yönetimi

Bilgi: Konya’daki Alâeddin Köşkü, Kayseri’de Keykubâdiye Sarayı, Beyşehir’deki Kubâdâbâd Sarayı, Alanya’daki Alâiye sarayı Türkiye Selçuklularına ait önemli saraylardandır.

Melikler ve Atabeylik

Ordu ve Donanma

İkta Sistemi

İkta sisteminde ülke toprakları gelirine göre bölümlere ayrılarak askerî ve sivil devlet görevlilerine yaptıkları hizmetin karşılığında maaş olarak verilmiştir. İkta sahipleri gelirlerinin bir bölümü ile atlı asker beslemiştir. İkta sahibi devlet hizmetinden azledilirse ikta toprakları da elinden alınmıştır. İkta toprakları üç yıl üst üste boş bırakanlardan alınarak başkasına verilmiştir.

Selçuklularda ikta sistemi,

• Hazineye yük olmadan savaşa hazır bir ordu oluşturulmasına
• Tarım üretiminde sürekliliğin sağlanmasına
• Göçebe Türkmenlerin yerleşik hayata geçirilmesine
• Devlet otoritesinin ülkenin her yanına yayılmasına katkıda bulunmuştur.

Sosyal Hayat

Anadolu’da Selçukluların hâkim olduğu yerlerde farklı ırk, inanç ve kültürlerden insanlar yaşıyordu. Türkiye Selçukluları Anadolu’da yaklaşık bir asır süren siyasi istikrarsızlığa son vermiş ve adil uygulamaları yerli halk üzerinde olumlu etkilerini göstermiştir.

• Devrin yerli halkları Süryani, Ermeni ve Rumlar Bizans idaresine karşı Selçukluları tercih etmiştir. Türkiye Selçukluları Anadolu’da yaşayan gayrimüslimlere, Müslüman halka zarar vermedikleri sürece hoşgörülü davranmışlardır. Selçukluların Anadolu’da sağladığı huzur ortamı, bölgedeki farklı din ve kavimlerin uyum içinde yaşamalarını ve ortak bir kültürün ortaya çıkmasını sağlamıştır.
• Türkiye Selçuklularında sosyal tabakalaşma yoktu. Resmî tasnife göre halk; konargöçer, köylü ve şehirli olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Konargöçer Türkmenler genellikle uç bölgelere yerleştirilmişler, geçimlerini hayvancılıkla sağlamışlardır. Köylüler ise tarım (çiftçilik)la uğraşmışlardır. Şehirlileri devlet görevlileri, ticaretle uğraşanlar, zanaatkârlar, müderrisler, kadılar, öğrenciler ve dervişler oluşturmuştur.

Ekonomik Hayat

• Türk İslam devletleri tarım, hayvancılık ve ticarete önem vermişler, özellikle İpek Yolu’nu kontrol altına almayı ve ticaret yollarını askerî muhafızlarla güvenli hâle getirmeyi amaçlamışlardır. Türkiye Selçukluları tarımsal üretimi artırmak için din farkı gözetmeksizin herkese toprak dağıtmışlar, Bizans’ın ağır vergilerinden bunalan Hristiyanların Selçuklu topraklarına yerleşmesini teşvik etmişlerdir.
• Çiftçilere vergi affı, tohumluk ve çiftçilikle ilgili araç gereç konularında destek sağlamışlardır. Tarımın yanında hayvancılık da önemli gelir kaynaklarından biri olmuştur.
• Türkiye Selçuklularında sanayinin temelini dokumacılık ve dericilik oluşturmuştur. Küçük el tezgâhlarında üretilen halı ve kilimler ihraç edilmiştir. Selçuklu sanayisinin ihtiyacı olan madenlerin çoğu Anadolu’dan çıkarılmıştır.
• Türkiye Selçukluları diğer Türk İslam devletlerinden farklı olarak deniz ticaretinde de gelişmişlerdir. Doğu – batı ile kuzey – güney arasında transit geçiş yolu üzerinde bulunan Türkiye Selçuklu Devleti, dış ticaretin gelişmesi için bazı çalışmalar yapmıştır.

Türkiye Selçukluları Dönemi’nde ticaretin geliştirilmesi için;

• Kara ticaret yollarını denize bağlamak için Antalya, Sinop, Alanya gibi liman şehirleri fethedilmiştir.
• Liman kentlerine Türk tüccarlar yerleştirilmiştir. Kıbrıs Krallığı ve İtalyan Cumhuriyetleri ile ticaret antlaşmaları yapılmıştır. Tüccarların, korsan veya eşkıyadan gelebilecek zararlarına karşılık hazine garantisi getirilmiştir.
• Ticaret yollarının güvenliğini sağlamak ve tüccarların ihtiyaçlarını karşılamak için kervansaray ve hanlar yapılmıştır.

Ahilik Teşkilatı

Bilim Hayatı