İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUM FARKLILIKLARININ SEBEPLERİ
Hz. Peygamber hayattayken Müslümanlar bir sorunla karşılaştıklarında ona danışıyor ve sorunu çözüyorlardı. Onun vefatıyla birlikte sorunlarım çözümü için Hz. Peygamberle hayatlarını geçiren sahabelere danışılmaya başlandı. Sahabelerin farklı yorumlar getirmeye başlamasıyla farklı yorumlar ortaya çıkmaya başladı. Daha sonraki dönemlerde de âlimlerin getirdikleri yorumlarla İslam düşüncesindeki yorumlar çeşitlenmeye başladı.
1. İnsanın Yapısı: Her insanın aklı, zekâ seviyesi, kabiliyeti, huyu, ilgisi, ihtiyaçları, beklentileri ve bakış açılarının birbirinden farklı olması, olaylara farklı yorumlar getirmesine neden olur.
2. Sosyal Sebepler: Sosyal hayatta meydana gelen olaylar ve zamanla meydana gelen değişimler de insanların bakış açısını etkiler.
3. Kültürel Sebepler: İslam’ın yayıldığı coğrafyalardaki farklı millet ve inançlarla etkileşim kaçınılmaz olmuştur. Bu da farklı inançlara mensup insanların kültür, örf ve geleneklerinden etkilenmeyi kaçınılmaz kılmıştır.
4. Siyasi Sebepler: Hz. Peygamber ve Dört Halife Döneminde meydana gelen bazı olayların farklı şekillerde yorumlanması Müslümanlar arasında çeşitli itikadi yorumların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Örneğin, ilk halifenin seçimi, Hz. Ali ile Hz. Aişe arasındaki Cemel Vakası ve Hz. Ali ile Muaviye arasındaki Sıffin Savaşı vb. olaylar.
5. Coğrafi Sebepler: İslam’ın doğduğu yer çöl iklimine sahip olmasına rağmen 0, Akdeniz’den Kafkasya’ya kadar farklı coğrafi iklimlerin olduğu yerlere kadar yayılmıştır. Farklı coğrafi ve iklimsel özellikler insanların giyim tarzından barınma şekillerine ve haliyle bakış açılarına etki etmiştir.
6. Dini Metinlerden Kaynaklanan Sebepler: Kur’an ve hadislerde geçen bazı kavram ve ifadeler farklı anlaşılmalara yol açarak çeşitli yorumların ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Kur’an’da müteşabih denilen ve yoruma açık olan bazı ifadelerle ilgili yorum farklılıkları ortaya çıkmıştır. Örneğin Kur’an’da geçen “Allah’ın eli” ve “Allah’ın yüzü” gibi ifadeler.
