Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Çalışmaları ve Sonuçları Amaç
- Farklı görüşlerin yönetime yansımasını sağlamak
- Demokratik bir ortam oluşturmak
- Hükümetin denetlenmesini sağlamak
Halk Fırkası (9 Eylül 1923): Genel başkanı Mustafa Kemal’dir.
Partinin programında yer alan esaslar:
- Egemenlik milletindir.
- TBMM’nin üzerinde hiçbir güç ve makam yoktur.
- Saltanatın kaldırılması hususundaki kanun kesindir.
- Kanunlar düzenlenecek, demir yolları çoğaltılacak, aşar vergisi kaldırılacak, askerlik süresi kısaltılacaktır.
- Parti kurulduğunda henüz cumhuriyet ilan edilmediğinden ilk adı Halk Fırkası olmuştur.
- Türkiye Cumhuriyet’in ilk siyasi partisi olan bu parti 1923 – 1950 yılları arasında iktidarı elinde bulunduran tek parti olmuştur.
- Partinin sembolü olan altı ok Atatürk’ün altı temel ilkesidir.
- İnkılaplara öncülük eden Halk Fırkası ekonomide devletçilik ilkesini savunmuştur.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924 – 5 Haziran 1925)
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisidir. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Mustafa Kemal ile silah arkadaşları Kazım (Karabekir), Ali Fuat (Cebesoy), Refet (Bele), Adnan (Adıvar) arasında inkılapların uygulanması konusunda anlaşmazlık ortaya çıkınca bu kişiler Halk Fırkası’ndan ayrılarak yeni bir parti kurdular.
Partinin programında,
- Dini düşünce ve inançlara saygı
- Liberal ekonomi sisteminin benimsenmesi
- Cumhurbaşkanının milletvekiliğiyle ilişkisinin kesilmesi
- Hazine topraklarının topraksız köylüye dağıtılması gibi esaslar mevcuttur.
- Partinin “Dini kurallara saygılıyız.” parolasını kullanması rejim karşıtlarının partiye sızmasına neden olmuş bu da içeride Şeyh Sait İsyanı’na, dışarıda ise Musul’un işgaline ortam hazırlamıştır.
