MENSTRUAL DÖNGÜ
Dişilerde yumurta oluşumu ve sonrasında meydana gelen değişiklikler belirli periyotlarda gerçekleşir. Yaklaşık 28 — 30 gün süren bu evrelerin tamamına menstrual döngü denir (Bazen bu 28 günlük süreçte gecikmeler olabilir). Bu
döngüde beynin hipotalamus bölümü ürettiği salgılarla hipofiz bezini uyarır. Hipofiz bezi de ürettiği FSH ve LH gibi hormonlarla döngüyü kontrol eder. Menstrual döngü sıcak ülkelerde genellikle 13 — 14 yaş, soğuk ülkelerde ise 15 —17 yaş arasında başlar ve 45 — 55 yaşına kadar devam eder Yumurtlama ya da menstrual döngünün bitmesine menopoz denir.
Dişilerde her yumurta oluştuğu zaman sanki döllenme olacakmış gibi döl yatağının gelişimi artar ve kan damarları bakımından zenginleştirilir. Böylece eğer döllenme olursa döl yatağı embriyonun gelişmesi için hazır hale getirilmiş
olur Eğer döllenme olmazsa yapılan bütün bu hazırlıklar bir nevi boşuna çıkar ve bu durumda döl yatağının kalınlaşan duvarı parçalanarak yumurta ve bir miktar kanla dışarı atılır (Adet görme). Bütün bu evrelerin hepsine birden menstrual döngü denir. Mensthal döngü 4 evrede gerçekleşir.
1. Folikül evresi (0 – 14 gün arası)
- Yumurtanın oluştuğu evredir
- Hipofiz bezi, FSH hormonu üreterek folikülün gelişmesini ve yumurtanın oluşmasını sağlar
- Yumurta oluştuğunda FSH yumurtalığı uyararak östrojen hormonu üretmesini uyarır. Östrojen hormonu da döl yatağındaki mitoz bölünmeleri hızlandırır. Yani döl yatağının embriyo gelişimine hazır hale gelmesinde görev alır
- Östrojen hormonunun kandaki miktarının artışı, hipofiz bezine yumurtanın oluştuğu mesajını verir. Böylece hipofiz bezi FSH salgısını azaltır, sonraki evreye geçilir (negatif geri bildirim)
2. Ovulasyon evresi : Yumurta bırakımı (14. Gün)
- Hipofiz bezi bu evrede çok miktarda LH hormonunu salgılar
- LH, olgunlaşan folikülün yırtılmasını ve yumurtanın folikülden çıkmasını sağlar. Buna ovulasyon denir.
3. Korpus luteum : Sarı cisim evresi (14 — 28. gün arası)
- Yırtılan folikülün kalıntıları sarı yağ damlacıkları içeren korpus luteuma dönüşür. Korpus luteumun oluşmasını sağlayan hormon LH hormonudur
- Korpus luteum hücreleri çok miktarda progesteron ve az miktarda östrojen hormonu salgılar
- Progesteron ve östrojen hormonları uterus (döl yatağı) duvarının endomitriyum tabakasının (iç duvar) kalınlaşmasını sağlar. Ayrıca progesteron hormonu uterus duvarının süngerimsi bir yapı kazanmasını sağlar. Bu evrede artık bütün hazırlıklar tamamlanmıştır. Yani dişi birey gebeliğe hazırdır.
- Bu evrede hipofiz bezinden LTH hormonu da üretilir.
- Eğer döllenme olursa korpus luteum devam eder. Ancak döllenme olmazsa bu hazırlıkların hepsi bir nevi boşuna çıkmış olur. Bu durumda korpus luteum bozulur ve dişi birey menstruasyon evresine geçer
4. Menstruasyon evresi (28.Gün)
- Eğer döllenme olmuşsa bu evre görülmez ama döllenme olmamışsa korpus luteum bozulur, LH, östrojen, progesteron seviyeleri düşer Uterusun iç duvarı parçalanarak yumurta ve bir miktar kanla beraber dışarı atılır Buna menstruasyon evresi denir
- Bu evrede uterus duvarı incelir Bu evreden sonra yeni bir menstrual döngü başlar. Yani yeniden folikül evresi görülmeye başlar.
