• Bazı tuzların sulu çözeltileri asidik ya da bazik olabilir. Bunun nedeni tuzdaki iyonlardan birisinin su ile tepkime vermesi ve sonrasında H⁺ ya da OH^– iyonlarının oluşmasıdır.
• Bu şekilde bir tuzun iyonlarından birisinin su ile tepkime vermesine hidroliz denir.
• Kuvvetli asit ve kuvvetli bir bazdan meydana gelen tuz nötr tuzdur ve iyonları sulu ortamda hidroliz olmaz.
• NaCl, KNO₃, Bal₂, Lİ₂SO₄ gibi tuzlar nötr tuz sınıfındandır.

• Yukarıdaki denklemlerde HCl kuvvetli asit, NaOH kuvvetli baz olduğundan NaCl nötr tuzdur ve iyonları hidroliz olmaz.
• Zayıf asit ve kuvvetli bazdan oluşan tuzlar bazik tuzdur. Bazik tuzların anyonu sulu ortamda hidroliz olur.
• NaCN, K₂CO₃, BaF₂, CH₃COONa gibi tuzlar bazik tuz sınıfındandır.
  
  –> Oluşan CH₃COONa tuzunun CH₃COO^– iyonu hidroliz olur.
  
  Hidroliz olayı sonucunda çözeltideki OH^– iyonu derişimi arttığından dolayı CH₃COONa tuzunun sulu çözeltisi baziktir ve çözeltide pH değeri 7 den büyüktür.

Bilgi: CH₃COONa tuzu petrol üretiminde, gıdaların korunmasında, tekstilde ve elektroliz ile kaplamacılıkta kullanılır.

• Kuvvetli asit ve zayıf bazdan oluşan tuzlar asidik tuzdur. Asidik tuzların katyonu sulu ortamda hidroliz olur.
• NH₄Cl, Ag₂SO₄, NH₄NO₃, Fe(ClO₃)₃ gibi tuzlar asidik tuz sınıfındandır.
  
  –> Oluşan NH₄Cl tuzunun NH₄⁺ iyonu hidroliz olur.
  
  Hidroliz tepkimesi sonucunda çözeltideki [H₃O⁺] derişimi arttığından dolayı NH₄Cl tuzunun sulu çözeltisi asidiktir ve çözeltide pH değeri 7 den küçüktür.

• Zayıf asit ve zayıf bazdan oluşan tuzların hem katyonu hem de anyonu hidroliz olur.
• NH₄CN, (NH₄)₂CO₃ gibi tuzların hem katyonu hem de anyonu hidroliz olur.
• Asidik tuzlarda çözeltideki H⁺ iyonları derişimi;
  
  Burada K_su = K_b . K_h‘dir. Buradaki K_h hidroliz denge sabitidir ve K_a olarak da kullanılır.
• Bazik tuzlarda çözeltideki OH* iyonları derişimi;
  
• Burada K_su = K_a . K_h‘dir. Buradaki K_h hidroliz denge sabitidir ve K_b olarak da kullanılır.

Örnek:

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Nötr Tuz Örneği
Aşağıdaki tuzlardan hangisi nötr türdendir?

A) NH₄Cl
B) NaCH₃COO
C) NaCl
D) KNO₂
E) AlCl₃

Çözüm:
NaCl, kuvvetli asit (HCl) ve kuvvetli baz (NaOH) tepkimesiyle oluşan nötr bir tuzdur.
Cevap: C

2. Bazik Tuz Özelliği
Aşağıdaki tuz çözeltilerinden hangisi bazik özellik gösterir?

A) NaNO₃
B) K₂SO₄
C) CH₃COONa
D) NH₄Br
E) FeCl₃

Çözüm:
CH₃COONa, zayıf asit (CH₃COOH) ve kuvvetli baz (NaOH) tepkimesiyle oluşan bazik bir tuzdur.
Cevap: C

3. Asidik Tuz Oluşumu
Hangi tuzun sulu çözeltisi asidik özellik gösterir?

A) KF
B) Ba(NO₃)₂
C) NH₄Cl
D) Na₂CO₃
E) KCN

Çözüm:
NH₄Cl, kuvvetli asit (HCl) ve zayıf baz (NH₃) tepkimesiyle oluşan asidik bir tuzdur.
Cevap: C

4. Hidroliz Tepkimesi
NaCN tuzunun suda hidroliz denklemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) CN⁻ + H₂O → HCN + OH⁻
B) Na⁺ + H₂O → NaOH + H⁺
C) CN⁻ + H⁺ → HCN
D) Na⁺ + OH⁻ → NaOH
E) HCN + OH⁻ → CN⁻ + H₂O

Çözüm:
CN⁻ iyonu suyla tepkimeye girerek HCN ve OH⁻ oluşturur (bazik hidroliz).
Cevap: A

5. pH Karşılaştırması
Aynı derişimdeki aşağıdaki tuz çözeltilerinden hangisinin pH’ı en yüksektir?

A) AlCl₃
B) NH₄NO₃
C) KCl
D) NaF
E) CuSO₄

Çözüm:
NaF, kuvvetli baz (NaOH) ve zayıf asit (HF) tepkimesiyle oluşur ve en bazik çözeltidir.
Cevap: D

6. Tepkime Türü
CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O tepkimesi sonucu oluşan tuzun özelliği nedir?

A) Asidik
B) Bazik
C) Nötr
D) Amfoter
E) Tampon

Çözüm:
Zayıf asit (CH₃COOH) ve kuvvetli baz (NaOH) tepkimesiyle oluşan CH₃COONa bazik tuzdur.
Cevap: B