Yurdumuzdaki bitkilerin yetişmesine ve çeşitlenmesine etki yapan başlıca faktörler şunlardır:
1. İklim
2. Yer (topoğrafya)
3. Toprak ve ana materyal
4. İnsan faaliyetleri
İKLİM:
İklim elemanlarından sıcaklık, güneşlenme süresi ve yağış bitki varlığını doğrudan etkiler.
Sıcaklık bitkilerin yetişmesinde ve yayılmasında önemli rol oynayan temel faktördür.
Sıcaklık ile bitki örtüsü arasında oldukça sıkı bir ilişki vardır. Örneğin, Kızılçam sıcaklık isteyen bir bitkidir. Bu ağaç türü en çok Akdeniz Bölgesi’ndeki dağların güneye bakan yamaçları ile Ege ve Marmara bölgelerinin yükseltisi az olan alanlarda yetişir.
Sarıçam ise kızılçama göre daha az sıcaklık ister. Bu yüzden sıcaklığın nispeten düşük olduğu Kuzey Anadolu’da sarıçam ormanları geniş yer kaplar. Ladin ise serin iklimleri sever. Doğu Karadeniz’de 1000 m’den yüksek kesimlerde ladin ormanlarının geniş yer kaplaması bu yüzdendir.
Güneşlenme süresi de bitkiler için oldukça önemlidir. Örneğin. Akdeniz Bölgesi’nde güneşlenme süresi çok olduğundan güneş ışığını seven ve kuraklığa dayanaklı olan makiler geniş yer kaplar. Doğu Karadeniz’de ise bulutlu ortamları seven ladin, şimşir ve fındık gibi bitkiler yetişir.
Bitkiler su isteklerine bağlı olarak yağış rejimlerinin değiştiği alanlarda farklı türler olarak ortaya çıkar. Örneğin maki topluluğu içinde yer alan koca yemişi, defne, mersin gibi ağaççıklarla bunlar arasında yer alan kekik. lavanta
gibi kokulu otlar yaz kuraklığına dayanıklı olduklarından Akdeniz ikliminin görüldüğü alanlarda yetişme ortamı bulmaktadır. Ayrıca yazın buharlaşmanın şiddetli olmasından dolayı Akdeniz iklim bölgesinde yetişen otsu bitkilerin çoğunun yüzeyi kadife gibi tüylerle kaplıdır. Yağışın azaldığı yerlerde bitki örtüsü cılızlaşır. Örneğin fazla yağış alan Doğu ve Batı Karadeniz bölümlerinde çok sık orman örtüsüne rastlanırken, Tuz Gölü çevresi kuraklık nedeniyle neredeyse ormansızdır.
TOPOĞRAFYA (YER):
Yeryüzü şekilleri bir yerin iklim ve bitki örtüsünü etkiler.
Burada en önemli etken yükselti ve bakıdır.
Örneğin, dağların kuzey yamaçlarındaki yüksek yerlerde soğuk devir bitkileri yetişme ortamı bulmaktadır.
Dağların güney yamaçlarındaki alçak sahalarda da sıcak devirdeki bitkiler kendilerine yetişme ortamı bulmuşlardır.
Yükseldikçe sıcaklık azaldığından bitki türleri de azalır. Buralarda soğuğa dayanıklı iğne yapraklı ağaçlarla yüksek dağ çayırları kendilerine yetişme ortamı bulur. Çok yükseklerde bitki örtüsü ortadan kalkar.
Yükseltisi az olan alanlardaki bitki türleri çok çeşitlidir. Buralarda geniş yapraklı ağaçlar yetişebilmektedir. Kısacası yurdumuzda farklı yükseltilerde farklı bitkiler yetişme ortamı bulur.
Yurdumuzda dağların nemli rüzgârlara bakan tarafındaki bitki örtüsü daha gürdür. Örneğin Kuzey Anadolu dağlarının kuzey yamaçları güney yamaçlardan daha fazla yağış aldığından bu dağların kuzey yamaçları gür ormanlarla kaplıdır. Güney yamaçlarda ise orman seyrekleşir.
TOPRAK VE ANA MATERYAL:
Bitkilerin besin kaynağı olan toprakların fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır. Bitkilerin besin isteği ve
kök gelişim özellikleri de birbirinden farklıdır. Her toprakta her bitki yetişmez. Örneğin fıstık çamı kumlu topraklarda daha iyi yetişme ortamı bulur.
Tuzcul bitkiler ise Tuz Gölü çevresi ve deniz kenarları gibi tuzlu topraklarda yetişir.
İNSAN FAALİYETLERİ:
Bir çok nedenden dolayı ülkemizin doğal bitki örtüsü aşırı tahrip edilmiştir. Kesilen ağaçların yerine yenileri dikilmediğinden doğal olarak ormanlık olan alanlar bozkır hâline gelmiştir.
Öte yandan insanlar başka yerlerden yeni bitkiler getirip yetiştirmek suretiyle bitki türünü zenginleştirmişlerdir. Başta aşı olmak üzere çeşitli faaliyetlerle bitki soylarını iyileştirmişlerdir.
Yurdumuz bitki türü bakımından oldukça zengindir. Fakat, bitki örtüsünün kapladığı alan, özellikle orman varlığı çok yetersizdir. Cumhuriyetle birlikte ülkemizde ağaçlandırma çalışmaları başlamış ve devam etmektedir.
