Kategoriler: 9. Sınıf Coğrafya, Basınç ve Rüzgarlar, Coğrafya

Yıl boyunca sürekli basınç merkezleri arasında, yön değiştirmeden esen Alize, Batı ve Kutup rüzgarlarıdır. Bu rüzgarlar çıkış alanlarında kuru iken, denizler üzerinden geçtikten sonra nemlenirler. Karşılaşma alanlarında cephesel yağışlar meydana getirirler (Batı ve Kutup rüzgarları).

Sürekli rüzgarların faydaları:

  • İklimi etkiler.
  • Deniz akıntıları oluşturur.
  • Tarım ve ulaşıma katkıda bulunur.

Sürekli rüzgarların zararları:

  • Kuraklık ve sellere neden olabilir.
  • Tarım ürünlerine zarar verebilir.
  • İnsanların yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Alize Rüzgarları

Dönenceler çevresi ile 30° enlemleri arasındaki dinamik yüksek basınç (subtropikal) alanlarından Ekvator çevresindeki termik alçak basınç alanlarına doğru eser. Dünya’nın dönüşünün verdiği sapmayla Kuzey Yarım Küre’de kuzeydoğudan, Güney Yarım Küre’de güneydoğudan eser.

  • Kuzey Yarım Küre’de Kuzeydoğu Alizeleri, Güney Yarım Küre’de Güneydoğu Alizeleri adı verilir.
  • Karalardan ve çöllerden geldikleri için başlangıçta sıcak ve kurudur, okyanuslardan geçerken nem kazanır, kıtaların doğu kıyılarına bol yağış bırakır.
  • Sıcak okyanus akıntılarını başlatır ve yönünü belirler.
  • Sürekli olmaları ve yönlerinin değişmemesi nedeniyle yelkenli gemiler döneminde bu rüzgarlardan yararlanıldığı için ticaret rüzgarları da denilmiştir.
  • Ekvatoral bölgede karşılaşan Kuzey ve Güney Alizeleri 3 4 km kadar yükselerek kutuplara doğru hareket ederler. Ters Alizeler, Dünya’nın eksen hareketi ve yer çekimi etkisiyle dönenceler çevresinde alçalarak ısınırlar, yağış bırakmazlar ve çölleri oluştururlar.
  • Ekvator’da ısınıp yükselen hava atmosferde üstten dönencelere doğru eser, bu şekilde oluşan rüzgarlara Üst Alizeler veya Ters Alizeler denir.

UYARI: Dönenceler çevresindeki çöllerin oluşmasının temel nedeni Dünya’nın günlük hareketi ve buna bağlı olarak Ters Alizelerin 30° enlemlerine alçalıcı hava hareketi nedeniyle dinamik yüksek basınç alanı oluşturmasıdır.

Batı Rüzgarları

Kuzey ve Güney Yarım Küre’de 30° enlemlerindeki dinamik yüksek basınç merkezlerinden 60° enlemlerindeki dinamik alçak basınç merkezlerine doğru esen rüzgarlardır. Dünya’nın dönüşünün etkisiyle Kuzey Yarım Küre’de güneybatıdan, Güney Yarım Küre’de kuzeybatıdan eserler.

  • Orta kuşak karalarına batıdaki okyanuslardan estikleri için batı kıyılarına bol yağış bırakır (Avrupa’nın ve Kuzey Amerika’nın batı kıyıları)
  • 60° enlemlerinde Kutup Rüzgarları ile karşılaşarak cephesel yağış oluştururlar.
  • Sıcak okyanus akıntılarını devam ettirirler.
  • Kuzey Yarım Küre’de karaların fazla olması nedeniyle yer yer kesintiye uğrarken, Güney Yarım Küre’de daha sürekli ve etkili eserler.
  • Türkiye’de ılık ve nemli hava oluştururlar (Lod0s)

Kutup Rüzgarları

Kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarından, 60° enlemlerindeki dinamik alçak basınç alanına doğru eserler. Dünya’nın dönüşünün etkisiyle Kuzey Yarım Küre’de kuzeydoğudan, Güney Yarım Küre’de güneydoğudan eserler.

  • Soğuk ve kuru oldukları için, gittikleri yerlerin sıcaklığını düşürür, kar yağışlarına neden olurlar.
  • 60° enlemlerinde Batı Rüzgarları ile karşılaşarak cephesel yağışlara neden olurlar.
  • Soğuk okyanus akıntılarını oluştururlar.
  • Kışın etki alanlarını genişletir.



] }


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar