Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler
Saldırı Cepheleri
1. Kafkas Cephesi
Almanya’nın isteği, Osmanlı Devleti’nin saldırısı sonucu açılmıştır.
Amaçlananlar:
- Almanya’nın Doğu Avrupa’daki savaş yükünü azaltmak
- Kafkasya üzerinden Hindistan’a geçerek buradaki Müslümanları İngiltere’ye karşı ayaklandırmak
- Kars, Ardahan ve Batum’u Ruslardan geri almak
- Azerbaycan Bakü petrollerini ele geçirmek
- Orta Asya’ya ulaşarak Turancılık idealini gerçekleştirmek
Bu amaçlara ulaşabilmek için Osmanlı ordusu bizzat Enver Paşa’nın yönettiği Sarıkamış Harekâtı ile taarruza geçti. Soğuk hava şartları ve hastalıklardan dolayı on binlerce Osmanlı askeri öldü. Bunun üzerine Ruslar saldırıya geçerek doğudaki birçok ili işgal etti. 16. Kolordu Komutanı Mustafa Kemal 1916 yılında Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı.
Brest Litowsk Antlaşması
Savaş devam ederken Rusya’da Bolşevik İhtilali (1917) sonucu Çarlık yönetimi yıkıldı. Yeni kurulan Sovyet yönetimi İttifak Devletleri’yle Brest Litowsk Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekildi.
Osmanlı Devleti bu antlaşma ile 1878 yılında Berlin Antlaşması’yla Rusya’ya verdiği Kars, Ardahan ve Batum’u geri aldı.
2. Kanal (Süveyş) Cephesi
Almanya’nın isteği sonucu Osmanlı Devleti’nin açtığı cephedir. İngiltere’nin Uzak Doğu sömürgeieriyle bağlantısını keserek asker ve hammadde ihtiyacını karşılaması engellenmek istenmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti Mısır’ı İngilizlerden geri almak istemiş; ancak bu cephede başarı kazanamamıştır.
Savunma Cepheleri
1. Çanakkale Cephesi
İtilaf Devletleri’nin saldırısı sonucu açılmıştır.
Amaçlananlar:
- Boğazlar üzerinden Rusya’ya yardım ulaştırmak
- İstanbul ve Boğazları işgal ederek Osmanlı Devleti’ne son vermek
- Balkanlarda yeni cepheler açarak Almanya’yı güneyden de sıkıştırmak
- Tarafsız Balkan ülkelerini kendi yanlarında savaşa sokmak
İtilaf Devletleri denizden ve karadan saldırıya geçerek Boğazları geçmeye çalışmışlardır. Mustafa Kemal; Arıburnu, Anafartalar, Kireçtepe ve Conkbayırı’nda önemli başarılar elde etmiştir.
Çanakkale Savaşları’nın Sonuçları
- Genel savaşın süresi en az iki yıl uzadı.
- Osmanlı Devleti o an için yıkılmaktan kurtuldu.
- Bulgaristan’ın İttifak Grubu’nda savaşa girmesi sağlandı. Böylece Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kuruldu.
- Rusya yardım alamayınca Bolşevik İhtilali sonucu Çarlık Rusya yıkıldı.
- Mustafa Kemal’in askeri bir dehaya sahip olduğu ortaya çıktı.
2. Suriye – Filistin Cepheleri
İngilizlerin Osmanlı egemenliğindeki Araplarla anlaşarak Osmanlı Devleti’ne karşı saldırı başlatmasıyla açılan cephelerdir.
Bu cephede İngilizler kuzeyde Halep’e kadar ilerlemişler, Mustafa Kemal Halep’in kuzeyinde savunma hattı oluşturarak bu saldırıları durdurmuştur.
3. Yemen, Hicaz Cepheleri
Osmanlı orduları bu cephelerde İngilizlerin kışkırttığı Araplarla ve İngiliz ordularıyla savaşmıştır.
4. Irak Cephesi
İngilizlerin Irak petrollerini ele geçirmek, kuzeydeki Rus kuvvetleriyle birleşerek Osmanlı ordularının Hindistan’a girmesini engellemek için açtıkları cephedir. İngiliz kuvvetleri Kut’ül – Amare’de esir alınmış, daha sonra İngilizler Arapları Osmanlıya karşı kışkırtmış, savaşın sonuna doğru da Irak İngilizler tarafından ele geçirilmiştir.
Yardım Cepheleri
Galiçya, Makedonya, Romanya Cepheleri
Osmanlı Devleti bu cephelere müttefiklerine yardım etmek için asker göndermiştir.
