Küresel ve Bölgesel Örgütleri Coğrafya Ayt

KÜRESEL ve BÖLGESEL ÖRGÜTLER

Bölgesel Örgütler

Avrupa Birliği
NAFTA
Karadeniz Ekonomik İşbirliği
AGİT

Küresel Örgütler

• Siyasi Örgütler

Birleşmiş Milletler
İslam Konferansı Örgütü

• Askeri Örgütler

NATO

• Ekonomik Örgütler

OPEC
OECD
IMF
Dünya Bankası

• Çevre Örgütleri

Greenpeace

KÜRESEL ÖRGÜTLER

Siyasi Örgütler

Birleşmiş Milletler

• 24 Ekim 1945 yılında 51 ülkenin bir araya gelmesiyle New York’ta kurulmuştur.
• İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan ülkeler tarafından savaş sonunda ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuştur.
• 193 üyesi vardır. (Son üye olan ülke Güney Sudan’dır.)
• Türkiye Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.
• Genel kurul, genel sekterlik, güvelik konseyi, ekonomik ve sosyal konsey, uluslararası adalet divanı, vesayet konseyi Birleşmiş Milletler teşkilatının organlarıdır.
• Fransa, Rusya, ABD, İngiltere ve Çin kararları veto etme hakkına sahiptir.
• Genel sekreterlik Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın en üst idari organıdır.

Yardımcı organları

UNESCO: Bilim ve kültür örgütü
IFAD: Tarımsal kalkınma fonu
Fao: Gıda ve tarım örgütü
UNDP: Kalkınma programı
Wto: Dünya ticaret örgütü
IMF: Dünya para fonu
Unicef: Çocuklara yardım fonu
WHO: Dünya sağlık örgütü
ILO: Uluslararası çalışma örgütü

İslam Konferansı Örgütü

• 25 Eylül 1969 yılında Rabat’ta kurulmuştur.
• Merkezi Cidde’dedir.
• Müslüman halkların hakları ve güvenliği üye ülkeler arasında sosyal, ekonomik, kültür ve bilimsel alanda işbirliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
• Türkiye kuruluşundan beri üyedir.
• 57 üyesi vardır.
• Örgütün ismi 2011 Haziran ayında İslam İşbirliği Teşkilatı (İTI’) olarak değiştirilmiştir.

Askeri Örgütler

NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)

• 4 Nisan 1949’da Washington’da kurulmuştur.
• 2.Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya’ya karşı Avrupa’nın güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
•  Türkiye 1952 yılında üye olmuştur.

Ekonomik Örgütler

OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)

• 1960 yılında Bağdat’ta kurulmuştur.
• Petrol fiyatlarının ve üretim miktarlarının belirlenmesi amacıyla kurulmuştur.
• Suudi Arabistan, Irak, İran, Venezuella, Kuveyt kurucu ülkelerdir.
• Katar, Libya, Cezayir, Nijjerya, Endonezya, Gabon, Ekvator, Angolla, Birleşik Arap Emirlikleri sonradan katılan ülkelerdir.

OECD (Avrupa Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü)

• 1946 yılında kurulan Avrupa ekonomik işbirliğinin temelleri üzerine 14 Aralık 1960 yılında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
• Üye ülkelerde halkın yaşam standartını yükseltmek, fiyat farklılığını ortadan kaldırmak dünya ekonomisinin gelişmesine destek vermek amacıyla kurulmuştur.

IMF (Uluslararası Para Fonu)

• 1944 yılında 44 devletin katılımıyla kurulmuştur.
• IMF 1947 yılında fiili olarak çalışmalara başlamıştır.
• Türkiye 1947 yılında üye olmuştur.
• Şu an IMF’ye 185 ülke üye olmuştur.
• Dünya para meselelerin çözülmesi için ülkeler arasında işbirliği sağlamak ülkelerin ödeme güçlüğü çekmemesi için çözümler üretmek develüasyonları engellemek, üye devletlerin istihdamını arttırmak amacıyla kurulmuştur.

Dünya Bankası

• 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (IBRD) adıyla kurulmuştur.
• Günümüzde 188 üyesi vardır.
• Türkiye’nin sermayedeki payı ve oy yüzdesi % 0.5’tir.
• Guvernörler kurul, icra direktörler kurulu, başkanlık organları tarafından yönetilmektedir.

Çevre Örgütleri

Greenpeace

• 1971 yılında kurulmuştur.
• Dünya çapında çevre olaylarına duyarlılığı arttırmak amacıyla kurulmuştur.
• Sadece bireylerden maddi ve manevi destek alır.
• Devletlerden sponsorluk kabul etmez.
• 24 ulusal 4 bölgesel ofisi vardır.
• 1992 yılında Türkiye’de ofis açmıştır.
• Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması, okyanus ve ormanların kurulması.
• Balina avının kontrol altına alınması, fosil yakıtların kullanımının kademeli olarak sonlandırılması vb. amaçlarla kurulmuştur.

BÖLGESEL ÖRGÜTLER

Avrupa Birliği (AB)

18 Nisan 1951 tarihinde Belçika, Hollanda, Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.

• 1958 yılında imzalanan Roma antlaşmasıyla Gümrük Birliği uygulamasına geçilmiştir.
• Üye ülkeler arasında ekonomi, tarım, hizmet, rekabet gibi birçok alanda ortak politika oluşturmak amacıyla kurulmuştur.
• Avro ortak para birimi olarak kullanılmıştır.

AB üyesi olup NATO’ya Üye Olmayan Ülkeler

Avusturya, Güney Kıbrıs, Finlandiya, Malta, İsveç

NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Antlaşması)

• ABD, Kanada ve Meksika arasında 1994 yılında yürürlüğe giren ticaret antlaşmasıdır.
• Kuzey Amerika ülkelerinin başka ülkelere ekonomik yönden güçlenmeleri hedeflenmiştir.

KEİ (Karadeniz Ekonomik İşbirliği)

• Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur.
• Bölgesel olarak kalkınmak, Karadeniz havzasının barış, istikrar ve refah bölgesi olmasını sağlamak amacıyla kurulmuştur.
• Türkiye, Romanya, Gürcistan, Moldova, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Yunanistan, Rusya, Amavutluk, Ukrayna üye ülkelerdir.

AGİT (Avrupa Güvenlik ve işbirliği Teşkilatı)

• Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son vermek, güvenlik ve istikrarın sağlanması amacıyla kurulmuştur.
• Türkiye 1992 üye olmuştur.

G – 8 Ülkeleri

• Önemli sanayileşmiş ülkeler tarafından ekonomik politikaların koordinasyonunu sağlamak amacıyla 1975 yılında kurulmuştur.
• 1977 yılından itibaren AB’nin temsilcileri de zirveye katılmıştır.
• Rusya 1971 yılında katılmıştır.
• ABD, İngiltere, Almanya, Rusya, Kanada, Fransa, Japonya, İtalya üye ülkelerdir.

G – 20 Ülkeleri

• 1994 yılında Meksika-Peso krizi, 1977 Asya krizi, 1998 Rusya krizi nedeniyle ekonomik ve mali istikrarın sağlanması ve teşvik edilmesi amacıyla kurulmuştur.
• Ayrıca IMF ve Dünya Bankası toplantılara katılmaktadır.