Komedi (Komedya / Güldürü)
Komedi, insanların ve olayların gülünç yönlerinin ortaya konduğu tiyatro türüdür.
Komedyada kişisel ya da toplumsal bozukluklar, gülünçlükler ortaya konularak seyirciyi güldürme yoluyla düşündürme ve doğru yola yönlendirme amacı güdülür.
Konular, çağdaş toplumdan ve günlük hayattan alınır.
Kişiler, çoğunlukla halk tabakasından seçilir.
Acı veren olaylar (vurmak, yaralamak vb.) seyircinin gözü önünde geçebilir.
Üslupta yükseklik ve soyluluk aranmaz, her türlü şaka ve kaba söze yer verilir.
Manzum (ölçülü uyaklı) biçiminde yazılır. 17. yüzyıldan sonra nesir (düzyazı) biçiminde komedyalar yazılmıştır.
Birbiri ardınca sürüp giden diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.
Eser, bir bütün halinde oynanır, perde arası yoktur.
Komedyalar, beş perdeden oluşur.
Komedyada da üç birlik kuralına uyulur.
Komedyanın çeşitleri şunlardır:
1) Karakter komedyası: İnsan karakterinin gülünç ve aksak yanlarını gösteren komedyalardır. Moliere’in “Cimri”, “Tartuffe”, Shakespeare’in “Venedik Taciri” türün örnekleridir.
2) Töre komedyası: Toplumun gülünç ve aksak yanlarını gösteren komedyadır. Moliere’in “Gülünç Kibarlar”, Gogol’un “Müfettiş” ve Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” türün örnekleridir.
3) Entrika komedyası: Olaylar merak uyandıracak ve şaşırtacak şekilde düzenlenerek ve genellikle güldürmekten başka bir amaç güdülmeden yazılan komedyalardır. Moliere’in “Scapin’in Dolapları”, Shakespeare’in “Yanlışlıklar Komedyası” türün örnekleridir. Entrika komedyasına günümüzde “vodvil” adı verilmektedir.
4) Yergi komedyası: Olayları abartılı biçimde ele alan ve bu abartmaların verdiği tuhaflıklar aracılığıyla güldürmeye yönelen komedya türüdür.
5) Satir: Olaylar ve durumlar içerisinde insanları iğneleyici biçimde yeren, kişileri, yaşanılan siyasal ve toplumsal olayları taşlayan komedya biçimidir.
Komedyanın temsilcileri şunlardır: Eski Yunan edebiyatında Aristophanes, Menandros; Latin edebiyatında Plautus, Terentius; Fransız edebiyatında Moliere; İngiliz edebiyatında Ben Jonson; Rus edebiyatında Gogol komedyanın temsilcileridir.
