ADIN DURUMLARI (İsmin Hâlleri) 

Adların cümledeki görevlerine göre girdikleri durumlara adın durumları denir. Bu değişiklikleri sağlayan eklere de durum ekleri denir. Ad durum ekleri eklendikleri adın anlamını değiştirmezler. Adın beş durumu vardır.

1. Yalın Durumu:

Adın hiç bir durum eki almamış hâline yalın durum denir.

“ev, bahçe, kapı, çocuk, kitap, elma, sandalye, kız, gün…” ‘
“Annem pazardan elma aldı.”
“Kırmızı ev çok güzel

2. Adın -i durumu (Belirtme durumu):

Adın sonuna “-i, -ı, —u, -ü” ekleri getirilerek yapılır. Eylemdeki işten, hareketten etkilenen varlığı belirtir.

“evi, okulu, kitabı, kızı, günü…”
“Bu kitabı bana ablam aldı.”
“Biz denizi çok severiz.”

3. Adın -e durumu (Yönelme durumu):

Adın sonuna “-e” durum eki getirilerek yapılır. Eylemin yönünü gösterir. Ses uyumuna göre “e”, “a” ya dönüşebilir.

“denize, sokağa, eve, masaya, arıya, sözlüye, geziye…”

Ünlü ile biten bir sözcüğe getirilirse “y” ya da “n” araya girer.
“Koluna alçı yapmışlar.”
“Kalemleri sıraya bırakın”

4. Adın -de durumu (Bulunma Durumu):

Adın sonuna “—de” durum eki getirilerek yapılır. Büyük ünlü uyumuna göre ve ses olaylarına göre “de, da, te, ta” şekillerine girer. Hareketin gerçekleştiği yeri gösterir.

“evde, işte, konuda, yolculukta, haftada, basketbolda, denizde…

“Sabahtan beri pastanede oturuyor.”
“Sahada yabancı cisimler vardı.”

5. Adın -den durumu (Ayrılma, Çıkma):

Adın sonuna “dan” durum eki getirilerek yapılır. Eylemi yapan kişinin nereden ayrıldığını, uzaklaştığını gösterir. Ses olaylarına göre “-den, -dan, -ten, -tan” şekillerinde kullanılabilir.

“okuldan, kitaptan, saygıdan, düşünceden, ağaçtan, evden, akşamdan, tiyatrodan

“Gurbetten üç yıl önce döndü”
“Yediğimiz tatlıdan hepimiz zehirlendik.”

---

Çözümlü Örnek Sorular (4. Sınıf Türkçe)

1. Yalın Hâl (Nominatif)

Soru: Aşağıdaki kelimelerden hangisi yalın hâldedir?
A) Kitabı
B) Kalem
C) Defteri
D) Çantadan

Çözüm:

• Yalın hâldeki kelimeler ek almaz.
• Cevap: B (“Kalem” → ek yok)

İpucu: 🔑 “Sonunda -ı, -i, -e, -de, -den yoksa yalın hâldedir!”

---

2. Belirtme Hâli (-ı/-i)

Soru: “Öğretmen defteri kontrol etti.” cümlesinde altı çizili kelimenin hâli nedir?
A) Yalın
B) Belirtme
C) Yönelme
D) Ayrılma

Çözüm:

• Belirtme hâli -ı, -i, -u, -ü eklerini alır.
• “Defter-i” → “-i” eki var.
• Cevap: B

İpucu: 🔑 “Neyi? Kimi? sorularına cevap verir!” (Örn: Kitab-ı okudu → Neyi okudu?)

---

3. Yönelme Hâli (-e/-a)

Soru: “Kediler ağaca tırmandı.” cümlesinde “ağaca” kelimesinin hâli nedir?
A) Yalın
B) Belirtme
C) Yönelme
D) Bulunma

Çözüm:

• Yönelme hâli -e veya -a ekini alır.
• “Ağaç-a” → “-a” eki var.
• Cevap: C

İpucu: 🔑 “Nereye? Kime? sorularını sor!” (Örn: Okul-a gitti → Nereye gitti?)

---

4. Bulunma Hâli (-de/-da)

Soru: “Ayşe, bahçede top oynuyor.” cümlesinde “bahçede” kelimesinin hâli nedir?
A) Yönelme
B) Bulunma
C) Ayrılma
D) Yalın

Çözüm:

• Bulunma hâli -de, -da, -te, -ta eklerini alır.
• “Bahçe-de” → “-de” eki var.
• Cevap: B

İpucu: 🔑 “Nerede? Kimde? sorularına bak!” (Örn: Sınıf-ta oturuyor → Nerede oturuyor?)

---

5. Ayrılma Hâli (-den/-dan)

Soru: “Kuşlar dallardan uçtu.” cümlesinde “dallardan” kelimesinin hâli nedir?
A) Bulunma
B) Ayrılma
C) Yönelme
D) Belirtme

Çözüm:

• Ayrılma hâli -den, -dan, -ten, -tan eklerini alır.
• “Dallar-dan” → “-dan” eki var.
• Cevap: B

İpucu: 🔑 “Nereden? Kimden? sorularını sor!” (Örn: Ev-den çıktı → Nereden çıktı?)

---

Akılda Kalıcı İpuçları

1. Yalın: Eksizdir! (Örn: “araba”, “kitap”)
2. Belirtme (-ı/-i): Neyi? Kimi? → (“Kitab-ı” aldı)
3. Yönelme (-e/-a): Nereye? Kime? → (“Okul-a” gitti)
4. Bulunma (-de/-da): Nerede? Kimde? → (“Sıra-da” oturdu)
5. Ayrılma (-den/-dan): Nereden? Kimden? → (“Bahçe-den” geldi)

📌 Not: Kelimenin sonundaki eklere dikkat et! Örneğin:

• “Ev” → Yalın
• “Ev-i” → Belirtme
• “Ev-e” → Yönelme
• “Ev-de” → Bulunma
• “Ev-den” → Ayrılma

Örnek Analiz:

• “Köpeği parkta gördüm.”
• “Köpek-i” → Belirtme hâli (Neyi gördüm?)
• “Park-ta” → Bulunma hâli (Nerede gördüm?)

💡 Pratik Yöntem: Her kelimeyi soru sorarak test et!

• “Kim? Ne?” → Yalın
• “Neyi?” → Belirtme
• “Nereye?” → Yönelme
• “Nerede?” → Bulunma
• “Nereden?” → Ayrılma