- Sözlükte “günü gününe tutulan hatıra, günce, muhtıra” olarak tanımlanan “günlük”; bir edebiyat terimi olarak “günü gününe tutulan anı yazısı veya bu yazıları içine alan eser, günce” olarak tanımlanır.
- Günlük, bir kişinin önemli ya da kayda değer duygularını, düşüncelerini yaşadığı olayları, izlenimlerini, gözlemlerini tarih belirterek günü gününe yazmasıyla oluşan bir türdür.
- Günlükteki metinler, metnin sahibine ait ayrıntılı ve samimi bilgilere ulaşmamızı sağladığı gibi yazıldıkları dönemin önemli olaylarına ilişkin tarihî bir belge işlevi de görür.
- Yabancı kaynaklarda “diary” ve “journal” olarak tabir olunan “günlük”, günü gününe ve yazıldığı günün tarihi belirtilerek tutulan notlardan meydana gelmektedir. Ancak düzenli olmayan ve yazıldığı günü belli olmayan günlükler de vardır.
- Günlük için eskiden “rüzname” sözcüğü kullanılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde tür için ilk önce “gündelik” daha sonra “günlük” sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. Nurullah Ataç, günlük yerine “günce” sözcüğünü kullanmıştır.
Günlük Türünün Özellikleri
- Kişinin ruh dünyasından, hayatla hesaplaşmasına kadar her türlü sosyal meselenin anlatıldığı bu türün kesin çizgilerle belirlenecek bir sınırı yoktur.
- Yaşanan olayların ve bu olayların kişide bıraktığı izlenimlerin, tarih atılarak günü gününe yazılmasıyla oluşur.
- Günlükler, yazarların kendi kendileriyle dertleşme, konuşma gereksiniminden doğmuştur.
- Yaşanılan olaylar günü gününe aktarılır; yani olaylar, yaşandığı gün kaleme alınır.
- Özellikle yaşanırken yazılmaları, satırlarda dile getirilen duyguların ve düşüncelerin daha samimi ve daha içten ifade edilmesini sağlar.
- Olaylar, bizzat olayı yaşayan kişi tarafından yazılır.
- Herkesin anlayacağı, konuşma diline yakın bir dil kullanılır; yaşanılan olaylar içten ve samimi şekilde aktarılır.
- Günlüklerde açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimleri kullanılır.
- “Yazar anlatıcı”nın anlatımıyla ortaya konan özlü yazılardır; yani günlükler, birinci kişili anlatıma (ben anlatıcı) dayanır.
- Günlükler, genellikle kısa metinlerdir.
- Günlükler, yazarın kişiliğini ve görüşlerini yansıttığı için öznel nitelikler taşır. Günlükte kişi; düşüncelerini, duygu ve gözlemlerini içinden geldiği gibi yazar. Günlükler; yazarın kişiliğini, hayata bakış açısını, düşüncelerini, görüşlerini, ruhsal durumunu yansıtır.
- Günlükler, yazarını, çevresini, yaşadığı günleri tanımamıza yarar.
- Konu sınırlaması yoktur, her türlü konu işlenebilir.
- Günlükler, genellikle okuyucu düşünülerek ve yayımlanma amacıyla yazılmaz.
- Her günlük, edebî özellikler taşımaz; sanatçıların yazdığı günlükler edebî değer taşır.
- Günlük tarih, edebiyat gibi alanlar için belge niteliği taşır.
