Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar geçen süreçte enerji kaynaklarının önemi sürekli artış göstermiştir. 2040 yılına kadar Dünya enerji ihtiyacının günümüzdekine göre % 60 oranında artacağı tahmin edilmektedir.
Günümüzde kömür, petrol ve doğalgaz Dünya’da kullanılan enerji kaynaklarının % 80’lik kısmını oluşturur. Geri kalan % 20’Iik kısmı ise nükleer enerji, güneş enerjisi, hidroelektrik enerjisi ve rüzgâr enerjisi oluşturur.
Nükleer Enerji
Nükleer enerji atom çekirdeğinden elde edilen bir enerji kaynağıdır. Nükleer santrallerde enerji elde edebilmek için “uranyum veya toryum elementlerine” gereksinim duyulur. Nükleer enerjinin kullanımı son yıllara dayanmaktadır. Nükleer enerjiyi en çok kullananlar gelişmişlik düzeyi fazla olan ülkelerdir.
Nükleer enerjinin başlıca kullanım alanları
- Elektrik enerjisi üretimi
- Gemi ve denizaltı araçları
- Tıp sektörü
- Askeri araçlar vb…
Gelişmiş ülkelerin büyük bir bölümü nükleer santrallerden elektrik enerjisi üretme amaçlı yararlanmaktadır. Dünya’da toplamda 31 ülke nükleer santrallerden elektrik üretimi gerçekleştirmektedir. Bunların başlıcaları ABD, Fransa, Almanya, Japonya, İngiltere, Rusya ve Güney Kore’dir. Fransa ülkede tüketilen enerjinin %70’inden fazlasını nükleer enerji santrallerinden temin etmektedir.
Nükleer enerji santrallerindeki en büyük risk radyasyon sızıntısı ve nükleer atıkların çevrede yarattığı radyoaktif kirlenmedir. 1986 yılında Ukrayna’nın çernobil santralinde meydana gelen patlama sonucu çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Ülkemizde çernobilin etkileri Karadeniz kıyılarına kadar yayılmıştır. Patlamanın gerçekleştiği yıl üretilen çay ve fındık denizlere dökülmüştür. Sonraki yıllarda ülkemizde birçok çocuk sakat doğmuş ya da kanser yüzünden birçok insan yaşamını yitirmiştir.
Güneş Enerjisi
Güneş tükenmeyen enerji kaynaklarındandır. Çevreye zarar vermeyen temiz ve masrafsız bir enerji kaynağıdır. Güneş enerjisinden yararlanabilmek için kollektörler kullanılmaktadır. Güneş enerjisinin kullanım alanları elektrik enerjisi üretme ısıtma, sıcak su elde etme bunların başlıcalarıdır.
Güneş enerji potansiyeli güneşlenme süresiyle paralellik gösterir. Bulutlu gün sayısının fazla olduğu bölgeler güneş enerjisi kaynağından yararlanmaya elverişsizdir. Dünyada Akdeniz iklim kuşağında bulunan ülkelerde güneş enerjisinden yararlanma oranı fazladır. Türkiye, Fransa, İspanya, İsrail bu ülkelerin bazılarıdır.
Bioenerji
Biokütle: Organik maddelerin enerji kaynağı olarak kullanılmasıdır.
Odun, karbonhidratlı bitkiler, elyaf bitkileri, yağ, tohum bitkileri, protein bitkileri ve bitkisel atıklar
Şehir ve sanayi atıkları ile hayvansal atıklar
Biogaz: Organik atıkların havasız ortamda birikmesi sonucunda ortaya çıkan renksiz, kokusuz, hafif ve parlak, mavi bir alevle yanan gazdır.
Çin, Almanya, Hindistan ve Brezilya’da yoğundur.
Biodizel: Kolza, ayçiçeği, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerindeki yağlardan ve hayvansal yağlardan elde edilir.
Evsel kızartma yağları da biyodizel ham maddesi olarak kullanılır.
Biyodizel petrol kökenli dizelle karıştırılarak yakıt olarak kullanılır.
Hidrojen Enerjisi
Hidrojen enerjisi yakıtlar içerisinde en verimli ve çevre dostu olan enerji kaynağıdır. Bu enerji kaynağı suyun elektrolizi ile üretildiği gibi, biyomas ve fosil yakıtlar materyallerinden de elde edebilmektedir. Yakıt ve elektrik üretimi, uzay mekiği, roket yakıtı başlıca kullanım alanlarıdır. Yenilenebilir enerji kaynağı olan hidrojen enerjisi gaz ya da sıvı olarak depolanabildiği için uzun mesafelere kadar taşınabilmektedir.
Rüzgâr Enerjisi
En eski enerji kaynaklarından biri olan rüzgâr enerjisi eski dönemlerde yel değirmenleri ve yelkenli gemilerde yararlanılmıştır. Rüzgâr enerjisiyle ilgili ilk büyük adım Danimarka’da elektrik enerjisi üretilerek atılmıştır. Almanya, ABD ve Danimarka rüzgâr gücünden en fazla enerji üreten ülkelerdir.
Jeotermal Enerji
Bu enerji kaynağı yer kabuğunun derinliklerindeki magmanın etkisiyle oluşur. Yerin derinliklerindeki sıcak sular kırıklar boyunca yeryüzüne çıkar ve jeotermal enerji kaynaklarını oluşturur. Gayzerler, kaplıcalar ve sıcak su buharları başlıca jeotermal kaynaklardır.
Yeryüzünde jeotermal enerji yönünden en zengin ülkeler genç oluşumlu arazi yapısına sahip ve aktif volkanların bulunduğu ülkelerdir. Dünya’da özellikle İzlanda, ABD ve Yeni Zelanda’da jeotermal enerjiden yoğun olarak yararlanılmaktadır. Ülkemiz jeotermal enerji potansiyeli bakımından Avrupa’da 1, Dünya’da 7. olmasına rağmen yeterince yararlanamamaktadır. Nedeni ise teknolojik koşullar, yatırım ve sermaye yetersizliğidir.
Hidroelektrik Enerji
Su gücünden elde edilen enerjidir. Yer şekillerinin engebeli ve dağlık olduğu ya da akarsuların derin vadiler içerisinde akış gösterdiği yerlerin hidroelektrik enerji potansiyeli fazladır. Türkiye, İran, Fransa, İtalya gibi ülkelerin hidroelektrik enerji potansiyeli fazlayken, yer şekillerinin düz olduğu Kuzey Afrika ülkeleri ve Hollanda’nın hidroelektrik enerji potansiyeli azdır.
Dalga ve Gel-git Enerjisi
Yenilenebilen ve çevreye zarar vermeyen enerji kaynağıdır. Okyanus ve denizlerdeki dalga gücünden yararlanılarak elde edilir. Fransa’nın Manş kıyılarında dalga enerjisinden elektrik üretilmektedir.
Gelgit genliğinin etkisinden yararlanarak enerji elde eden ülkeler genellikle okyanus kıyısında yer almaktadır. Çünkü gel-git genliği iç denizlerde az, okyanus kıyılarında fazladır. Fransa’da Reance Nehri’nin üzerinde kurulan santral ve Hindistan’da Hint Okyanusu kıyısındaki santraller gelgit etkinliğinden yararlanılarak enerji üretilen santrallerdir.
