CUMHURİYET’İN İLK DÖNEM ŞİİRİ
Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında Milli Edebiyat’ın uzantısı olarak hece ölçüsü etrafında oluşan edebî bir anlayış
hâkimdir.
Beş Hececiler arasında yer alan Faruk Nafiz Çamlıbel, Orhan Seyfi Orhon, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Halit Fahri Ozansoy Cumhuriyet’in ilk yıllarında hece ölçüsüyle yazan sanatçılar arasındadır. Bunların dışında Ömer Bedrettin Uşaklı, Behçet Kemal Çağlar, Halide Nusret Zorlutuna, Şükufe Nihal Başar, Ali Mümtaz Arolat, Kemalettin Kamu, Necmettin Halil Onan, Rıza Tevfik Bölükbaşı hece ölçüsüyle şiirler yazan diğer sanatçılardır.
Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Mehmet Akif Ersoy Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında aruz ölçüsüyle şiirler yazan
sanatçılar arasındadır.
Ömer Bedrettin Uşaklı: “Anadolu şairi” olarak ün kazanana sanatçı, “memleketçi şiir”ln temsilcilerindendir. Şiirlerinde Anadolu’nun çeşitli manzaralarını ve güzelliklerini anlatmış, sevgi, ölüm, sonsuzluk hasreti, Mehmetçik, Mehmetçiğin ailesi ve sevgilisi, Atatürk, gurbet gibi konuları işlemiştir.
Behçet Kemal Çağlar: Atatürkçülük ideolojisini benimsemiş, şiirlerinde Atatürk sevgisini, millet ve memleket ile ilgili duyguları anlatmıştır. Türk edebiyatında “Atatürk Şairi” olarak ün kazanmıştır. Halk şiirinden yararlanarak yazdığı ve milli duyguları getirdiği şiirleri, yurt güzellemeleri de vardır. Cumhuriyet’in onuncu yılında Faruk Nafiz Çamlıbel ile birlikte yazdığı “Onuncu Yıl Marşı”yla ünlenmiştir.
Halide Nusret Zorlutuna: Şiirlerinde Anadolu’yu yakından gören bir insanın duyarlığı söz konusudur. Şiir sanatına ait kullandığı malzeme daha çok halk edebiyatı kaynaklıdır. 1919’da ünlenmesini sağlayan “Git Bahar”, 1921’de “Ağla Bahar”, 1936’da “Gel Bahar”, 1946’da “Bahar Geldi” adlı şiirlerini yazmıştır.
Ali Mümtaz Arolat: İlk şiirlerini “Seza” mahlasıyla kaleme almış, Millî edebiyat akımına katılarak önce hecenin sonra serbest nazmın güzel örneklerini vermiştir. Hece ölçüsünü ve dizeleri kısalı uzunlu kullanmada Enis Behiç’in başlattığı biçim değişikliğine yenilerini eklemiştir. Şiirlerinde aşk duygusunu ve dış (görünen) âlemi hayal oyunları, semboller ve alegorilerle anlatmıştır. Her şeyi bilinmeyen etrafında izah etmeye çalışmıştır. Bir Gemi Yelken Açtı ve Hayal İkliminden Dönen Diyor ki sanatçının şiirlerinin toplandığı eserlerdir.
Kemalettin Kamu
“Ben gurbette değilim / Gurbet benim içimde” diyen sanatçı, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde “gurbet şairi”
ve “yalnızlık şairi” olarak tanınmıştır.
Vatanın işgaline bizzat şahit olmuş, doğduğu yer -Bayburt- gibi okuduğu şehri de terk etmek zorunda kalmış, yani gurbet duygusunu bizzat yaşamış ve çok iyi yansıtmıştır.
Mütareke ve Millî Mücadele yıllarını konu alan kahramanlık şiirleri de yazmıştır.
Millî Mücadele’nin çeşitli yönlerini epik üslupla destanlaştıran şair Millî Mücadele şairi unvanını da almıştır.
Atatürk, Çankaya, Millî Mücadele’nin kazanılması, Sakarya Savaşı gibi konuları da işlemiştir.
Necmettin Halil Onan:
Şiire aruz ölçüsü ile başlamış, hece ölçüsüyle devam etmiştir.
Millî Edebiyat hareketinin geliştiği sırada yetişen şair, şiirlerinde bireysel duygularla ulusal duyguları birlikte ele almıştır.
Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde “Dinle Yolcu” ve “Bir Yolcuya” (Dur Yolcu) adlı şiirleriyle tanınmış, Dur Yolcu şiiri hamaset edebiyatının en güzel örneklerindendir.
Rıza Tevfik Bölükbaşı:
Batı felsefesinin Türkiye’de tanınması için çalışan sanatçı, Darülfünun’da felsefe dersleri vermiştir.
“Feylesof Rıza” olarak tanınmıştır.
Halk şiiri tarzında yazdığı şiirleriyle tanınan şair, heceye dönüşün öncülüğünü yapmış; âşık ve tekke şiirinin kaynaklarından yararlanmıştır.
“Uçun Kuşlar” adlı şiiriyle tanınmıştır.
Ahmet Kutsi Tecer:
“Orda Bir Köy Var Uzakta”, “Halay”, “Nerdesin” şiirleriyle tanınan sanatçı halk edebiyatı anlayışıyla hareket etmiştir.
Şükufe Nihal Başar:
İlk şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmış, sonra Millî Edebiyat akımının etkisiyle hece ölçüsüyle yazmıştır. Şiirlerinde kadın duygularını, bir kadın üslubuyla ifade etmeye çalışmıştır.
Cumhuriyet’in ilk döneminden hece ölçüsüyle yazılmış bir şiir örneği
Şiirin teması / konusu
Şiirin konusu “sanat” ve “Anadolu”dur. Şair, bu şiirle şiir anlayışını manzum biçimde dile getirmiştir. Şiir, Millî Edebiyat ile başlayan memleket edebiyatının bir bildirisi niteliğindedir. Şair, millî benliği kaybetmiş olanlara karşı Anadolu kaynaklı Türk-İslam kültürünü ve dünya görüşünü öne çıkarmaktadır.
Şiirde iki zıt sanat anlayışı karşılaştırılmaktadır: kozmopolit ve egzotik sanat anlayışı ile yerli ve millî sanat anlayışı.
Şaire göre Türk sanatçısı, şairi ve yazarı asıl yararlanacağı kaynak olarak yabancı kaynakları değil, millî ve yerli kaynakları, Anadolu’yu, almalıdır.
Şiirin Nazım biçimi ve nazım türü
Şiirin nazım birimi dörtlüktür. Şiir, özel bir nazım biçimiyle yazılmamıştır. Dörtlükler, “abab, cdcd…” şeklinde kafiyelenmiştir.
