Çekim Ekleri, İsim-Fiil Çekim Ekleri Türkçe 5.Sınıf

ÇEKİM EKLERİ

Eklendikleri sözcüğün anlamını ve türünü değiştirmeyen, onların başka sözcüklerle ilgi kurmalarını sağlayan, cümle içindeki görevini belirleyen eklere çekim ekleri denir.

İsim Çekim Ekleri 

1. Hal ekleri
2. Çoğul eki
3. iyelik ekleri
4. Tamlama ekleri
5. Soru eki

Fiil Çekim Ekleri

1. Zaman ve kip ekleri
2. Şahıs ekleri
3. Olumsuzluk ekleri

isim çekim Ekleri:

1. İsmin Hal (durum) Ekleri:

Sözcüğün hangi durumda olduğunu gösteren isimlere ve isim soylu sözcüklere getirilen eklerdir.

2. İyelik (sahiplik) Ekleri:

Eklendiği kelimenin kime veya neye ait olduğunu gösteren eklerdir.

Örnek Soru:

Aşağıdaki altı çizili eklerden hangisi çekim ekidir?

A) Bu bavulu taşımaktan kolum koptu.
B) Sanatçı toplumun sorunlarını dile getirmelidir.
C) Ormanlık alanda ateş yakmamalıyız.
D) Arkadaşım bu yaz evlendi.

Çözüm:
Doğru cevap A seçeneğidir. Çünkü ”-um” eki eklendiği kelimenin anlamını değiştirmemiş bir çekim ekidir.

3. Çoğul Ekleri:

Aynı türden olan birden çok varlığı gösteren ektir. (-lar,ler)

4. Tamlama Ekleri:

İsim tamlamasını oluşturan adlara gelen eklerdir.

tamlayan ekleri: -in (, -ın, -un, -ün)
tamlanan ekleri: -i (-ı, —u, -ü)

Örnek;
Ali’n- in ev-i çok uzaktadır. )

5. Soru Eki:

Hem isimlere hem de fiillere getirilen bir çekim ekidir: —mi, (-mı, -mu, —mü)

Gelecek mi-ydin? (fiile)

Sen mi-sin? (isme)

> Her zaman kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır.

> Büyük ve küçük sesli uyumu kurallarına uyar.

Örnek:
Salı mı? Sen mi’? O mu? Ölü mü?

Fiil Çekim Ekleri:

1. Fiil Kip Ekleri:

Fiil (eylem) çekiminde, fiil tabanına getirilen kip ve zamanı gösteren eklerdir. Bu ekler şunlardır.

2. Kişi Ekleri:

Fiil çekiminde fiilin bildirdiği işi yapan kişiyi gösteren eklerdir. Kişi ekleri fiil çekiminde kip ve zaman ekinden sonra gelir.

Türkçede üç tane tekil “ben, sen, 0,” üç tane de çoğul “biz, siz, onlar” olmak üzere toplam altı kişi (şahıs) bulunmaktadır.

3. Olumsuzluk Eki —me, -ma:

Fiil kök veya gövdelerinden sonra gelerek olumsuzluk anlamı veren ektin ünlü daralması olursa ”-mı,—mi,-mu,-mü” biçiminde değişir.
Sev-me-di,    al-ma-dı,    gel-mi-yor,    al-mı-yor,    oku-mu-yor,    gör-mü-yor.

Basit Sözcük

Yapım eki almamış kök durumunda ya da sadece çekim eki almış sözcüklere basit sözcükler denir.

Türemiş Sözcük

Yapım eki almış olan sözcüklere “türemiş” sözcük denir.

Birleşik Sözcük

İki sözcüğün birleşmesinden oluşan yeni sözcüklere birleşik sözcük denir.