Bilimlerin Sınıflandırılması
Müslümanlar; Türk, İran, Yunan, Hint, Mısır, Çin uygarlıklarından etkilendi. Tıp, felsefe, fen alanlarında ilk bilimsel gelişmeler Emeviler Dönemi’nde başladı. Abbasiler Dönemi’nde bilim çok gelişti. Nakli İlimler; Kur’an ayetlerinin açıklanıp, yorumlanması anlamına gelen tefsir; Hz. Muhammed’in çeşitli konularda Müslümanları aydınlatmak için söylediği sözler anlamına gelen hadis; dini konuları (soruları) akıl ve
mantık yoluyla açıklamak anlamına gelen kelam; Kur’an okuma tekniği anlamına gelen kıraat okutulmuştur. Akli İlimler: tarih, coğrafya, felsefe, tıp, astronomi, matematik ve kimya gibi bilimler de okutuldu.
Tarihte Taberi, Mesudi, İbn-i Haldun; coğrafyada Mesudi, İbn-i Batuta, İdrisi, Harezmi; felsefede El Kindi, İbn-i Rüşt, Farabi, İbn-i Sina; tıpta Huneyn Bin İshak, Razi, İbn-i Sina; astronomide Biruni, Ömer Hayyam, İbn-i Yusuf; matematik ve geometride Harezmi, Sabit Bin Kurra, Tusi, Battani, Ali Kuşçu, İbn-i Cemşid; kimyada Cabir Bin Hayyan, Razi, Biruni, İbn-i Sina önemli bilim adamlarıdır.
Sanat
Müslümanlar, sınırlar genişledikçe ele geçirilen bölgelerin kültürleriyle, kendi kültürlerini kaynaştırdılar ve özgün İslam sanatı oluşturdular. İslam dininde resim ve heykelin yasak olması mimarinin gelişmesini sağladı. Minare, mihrap, şadırvan ilk kez Emeviler Dönemi camilerinde kullanıldı. Yine resimin yasak olması minyatür sanatının gelişmesine neden oldu. Güzel yazı yazma sanatı (Hüsnü Hat) İslam kültüründe çok gelişti. Oymacılık, kakmacılık, dokumacılık, camcılık gelişen diğer sanat dallarıdır.
Eğitim
Hz. Muhammed, okuma yazmaya önem vererek, Müslümanları okuma ve yazmaya özendirmeye çalıştı. Bedir Savaş’ında ele geçirilen esirlerden on Müslümana okuma yazma öğretenlere örgürzlüklerini vermiştir. Hz. Muhammed’ins tıp tahsili için Müslümanları o günün en önemli bilim merkezi İran’daki Cündişapura göndermesi bilime verdiği önemin açık göstergesidir. Dört Halife Dönemi’nde de eğitim öğretim faaliyetleri devam etmiş “küttab” adı verilen ilk öğretim seviyesindeki kurumlarda, mescidlerde ve camilerde ilim öğrenimine devam edilmiştir. Bu dönemde okullar ve medreseler açıldı.
Halife Memun’un Bağdat’ta kurdurduğu Beytü’l- Hikme (Bilgelik Evi) ilk yüksek öğrenim kurumudur. Medreselerde ders veren öğretmenlere
müderris denilirdi. Beytü’l-Hikme Orta Çağ’ın en zengin kütüphanesi ve ilmi araştırma merkezi haline gelmiştir. Batü’l-Hikme’nin en önemli görevi ünlü astronomi, matematikçi ve hekimleri bir oraya getirmek ve bilimin çeşitli alanlarındaki belli başlı eserleri Arapça’ya çevirmekti. Tercümeleri tamamlanan eserler Hizanetü’l-Hikme adı verilen yerde toplanmıştır.
İslam Alimlerinin Avrupa’ya Etkisi
İslam medeniyetinde gelişen bilim ve bilim anlayışı sadece İslam dünyasını değil bütün insanlığı aydınlatmıştır. Haçlı Seferleri, Akdeniz ticaretinin gelişmesi, İslam fetihleri, İspanya’da kurulan medreseler, BetülHikme gibi tercüme faaliyetleri gibi gelişmelerle Avrupa İslam medeniyeti biliminden etkilenmiştir.
