BİLEŞİK HAREKETLERDE BAĞIL HIZ
Birden fazla hızın etkisindeki cisimlerin hareketine bileşik hareket denir.
Örneğin yürüyen merdivende yürüyerek merdiven çıkan bir kişi, biri merdivene göre kendi hızı, diğeri de merdivenin yere göre hızı olmak üzere iki hızın etkisinde bileşik hareket yapar.
Aynı Doğrultulu Bileşik Harekette Bağıl Hız
Aynı doğrultudaki bileşik hareketlerde bağıl hız aşağıdaki yöntemle hesaplanır.
Hareketlinin üzerinde bulunduğu düzleme göre hızı ile, kendisi ve yer arasındaki tüm hareketli düzlemlerin hızları vektörel olarak toplanır. Bulunan hız hareketlinin yere göre hızıdır.
Bileşik Harekette Bağıl Hızın Büyüklüğü
Aynı doğrultudaki iki yönden biri “+”, diğeri “—” seçilir.
Hareket yönlerine göre her bir hareketlinin hızının işareti “+” ya da “—” olarak belirlenir.
Hızların büyüklükleri işaretleri ile birlikte (cebirsel olarak) toplanarak bağıl hız bulunur.
Dik Doğrultulu Bileşik Harekette Bağıl Hız
Dik doğrultulardaki bileşik hareketlerde her bir doğrultudaki hareket o doğrultudaki hız ile hesaplanır.
Her iki doğrultudaki hareket için de sabit hızlı hareket bağıntıları kullanılır.
Her iki doğrultudaki hareket için de geçen süre ortaktır.
Örneğin bir motor şekildeki gibi bir ırmağın kıyısındaki X noktasından tam karşısındaki Y noktasına doğru hareket ederken, akıntıya dik yolu kendi hızı ile alır. Bu sırada akıntı da motoru akıntı hızı ile kıyıya paralel sürükler. Bundan dolayı motor harekete başladığı noktanın tam karşısında, Y noktasında kıyıya çıkamaz. Akıntı yönünde bir sapma ile 2 gibi bir noktada karşı kıyıya çıkar.
Farklı Doğrultulu Bileşik Harekette Bağıl Hız
Farklı doğrultulardaki bileşik harekette, hareket yönlerinden biri, örneğin ırmağın akıntı doğrultusu x ekseni, buna
dik doğrultu da y ekseni olarak seçilir.
Hareketlinin akıntıya paralel ve dik hız bileşenleri hesaplanır.
Akıntı doğrultusundaki hareket bu doğrultudaki hızların bileşkesi ile hesaplanır. Akıntıya dik doğrultudaki hareket ise bu doğrultudaki hızların bileşkesi ile hesaplanır.
Her iki doğrultudaki hareket için de geçen süre ortaktır.
