Paragrafta Yardımcı Düşünce
- Paragrafta bir ana düşünce yani temel düşünce vardır.
- Bir de ana düşünceyi geliştiren, destekleyen, pekiştiren, örnekleyen yardımcı düşünceler vardır.
- Bir paragrafta ana düşünce dışındaki bütün cümleler yardımcı düşünceyi oluşturur.
- Her paragrafta tek ana düşünce vardır ama yardımcı düşünce birden çoktur.
- Yardımcı düşünceler; ana düşünceyi açar, destekler, ana düşüncenin anlaşılmasını sağlar.
- Yardımcı düşünceler, ana düşünceye ulaşılmasını sağlar.
- Yardımcı düşünceler, ana düşünce gibi kapsamlı değildir.
- Yardımcı düşünce soruları genellikle “olumsuz soru kökü” biçiminde sorulur.
- Verilen paragraftaki düşünceler, seçeneklerde yakın anlamlı şekilleriyle verilir.
- Seçeneklerde verilen cümleler paragraftan bulundukça elenirse soruyu çözmek kolaylaşacaktır.
Paragrafta Anlatım ve Düşünce Birliği Nasıl Sağlanır?
a) Düşünce tekrarıyla: Aşağıdaki cümlelerde aynı düşünce yinelenmiştir.
— Halk ne söyleyecekse doğrudan söyler. Halkımız düşüncelerini dolambaçlı yollara sapmadan aktarır.
— Öykü yazarken, okurun ilgisini kamçılamak, düşünmesini sağlamak gibi bir kaygım yok. Bu nedenle, okurun merakını sürekli diri tutmak için, kurmaca izlenimi veren yöntemleri kullanmaktan kaçınıyorum.
b) İşaret Sözcükleriyle
— Sanatçı önce kullanacağı malzemeyi seçer. Sonra da bu malzemedeki estetik dışı unsurları ayıklar.
c) Bağlantı Ögeleriyle: “Ama, fakat, yalnız, ancak, oysa, ne var ki” bağlaçları karşıtlık ilgisi kurar. “Çünkü, bu nedenle, bu yüzden” bağlaçları gerekçe ilgisi kurar. “Kısaca, özetle, sonuç olarak” bağlaçları özetleme ilgisi kurar. “Demek ki, yani” bağlaçları açıklama ilgisi kurar.
— Kitap konusunda yetişkin ve çocuk ayrımı yapılmamalıdır. Çünkü iyi bir çocuk kitabı yetişkinlere de seslenir.
— Yazdıklarımın yüzlerce yerine büyük küçük birtakım ekleme ve çıkarmalar yaparım. Sözün kısası yazılarıma son biçimini verirken oldukça özen gösteririm.
“Paragrafta yardımcı düşünceyle ilgili soru tipleri”
- Paragrafta yardımcı düşünce ile ilgili soruların kökü olumsuzdur: çıkarılamaz, değinilmemiştir, ulaşılamaz, yoktur, değildir, varılmaz…
- Verilen parçadan yargı çıkarılırken yorum yapmaktan kaçınılmalıdır.
- Seçeneklerde verilen cümleler mutlaka parçadan bulunmalı ya da yakın anlamlısına ulaşılmalıdır.
- Yukarıdaki parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
- Yukarıdaki parçada sözü edilen “…” (şair, sanatçı, yazar) ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
- Bu parçada sözü edilen (eserle / sanatçıyla) ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
- Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen (sanatçının / eserin) bir özelliği değildir?
- Bu parçada belirtilenler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
- Bu parçaya göre, sanatçının tutumu aşağıdakilerden hangisiyle bağdaşmaz?
- Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
- Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmemiştir.?
Paragraf Tamamlama
ÖSYM tarafından paragrafın başına, ortasına ya da sonuna getirilebilecek en uygun cümle sorulmaktadır.
Bilindiği gibi paragraf giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
“Giriş”, “gelişme” ve “sonuç” bölümlerinin özellikleri dikkate alınarak başa, ortaya ve sona uygun cümleler getirilmelidir.
Parçanın başı, boş bırakılmışsa giriş bölümünün özellikleri dikkate alınmalıdır; giriş bölümünde konunun başlangıcı yer alır. Konu genel hatlarıyla tanıtılır. Bağlayıcı sözcükler (bağlaç, zamir…) yer almaz.
Parçanın ortaları, boş bırakılmışsa gelişme bölümün özellikleri dikkate alınarak soru çözülmelidir. Konu çeşitli yönlerden açıklanır. Örnekler verilir, karşıtlık ve benzerliklerden yararlanılır, kanıtlamaya gidilir. Boş bırakılan yerin hem öncesinde hem sonrasında yer alan cümleler birlikte değerlendirilir.
Parçanın sonu boş bırakılmışsa sonuç bölümünün özellikleri dikkate alınır. Sonuç, konuyu kendinden önceki cümlelerden yola çıkarak sonuca ulaştıran bölümdür. Paragrafın özetlendiği, toparlandığı bölümdür. “Çünkü, ama, fakat, oysa, bundan dolayı” gibi bağlayıcı sözcüklere yer verilir.
