ÜRETİM, TÜKETİM VE DAĞITIMI ETKİLEYEN DOĞAL FAKTÖRLER
Hammadde kaynakları, su kaynakları potansiyeli, yer şekli özellikleri, iklim koşulları gibi doğal unsurlar üretim, dağıtım ve tüketimi (ekonomik faaliyet türleri) etkiler.
Hammadde
Bazı tarımsal ve hayvansal ürünler çabuk bozulduğundan fabrikalar hammaddenin yanına kurulur.
İklim Koşulları
Ekonomik faaliyetler içerisinde iklim koşullarından en fazla tarım ve hayvancılık etkilenir.
Örneğin;
- Bazı sanayi kollarının yer seçiminde iklim koşulları doğrudan veya dolaylı yoldan etkilidir.
- Kurak geçen yıllarda ya da don olayının fazla olduğu yıllarda buğday üretimi azalır. Buna bağlı olarak saman fiyatlarının artması hayvancılıkla uğraşanlar, buğday üretiminin azalmasıyla da tarımla uğraşanlar zarar görür.
- İklim koşulları üretim esnasında kullanılan enerji üretim yerleri üzerinde etkilidir.
- Uçak fabrikaları, Gemi tersaneleri
- İklim koşulları çalışanlar üzerinde de etkilidir. Şiddetli sıcaklar verimi düşürür.
- Şiddetli soğuklar ısıtma sorunu nedeniyle maliyeti arttırır.
- Don olayları kar yağışı, fırtınalar, sis, sağanak yağış gibi iklim koşulları üretim, dağıtım ve tüketimi etkiler.
Yerşekilleri
Yerşekillerinin yükselti ve engebe özelliği ulaşımı etkilediği için dolaylı olarak üretimi, dağıtım ve tüketim faaliyetlerini etkiler.
– Hammaddelerin üretim alanlarına taşınmasında,
– Fabrikalarda çalışan işçilerin taşınmasında,
– Mamul ürünlerinin tüketiciye sunulmasında ulaşım önemli rol oynar.
Yerşekillerinin sade olduğu yerlerde yol yapım maliyeti giderlerinin düşük olması yeni ulaşım ağlarının gelişmesini sağlar.
Yerşekillerinin engebeli olduğu yerlerde akarsu akış hızının yüksek olmasına bağlı hidroelektrik enerji üretimi fazladır.
Örneğin;
Yer şekillerinin sade olduğu yerlerde de iklim koşulları da uygunsa nehir taşımacılığı yapılır.
Atatürk, Keban barajları, Ren, Tuna gibi
Su kaynakları ;
- Tarım alanlarında da yüksek verim elde etmek için sulama olanakları büyük önem taşır.
- Su kaynakları hem ürün çeşitliliğini hem de verimliliğini etkiler.
- Demir-Çelik fabrikaları
- Bir ton çelik üretmek için 200.000 litre su kullanılır.
- Nükleer santrallerin bulunduğu yerlerde bu suya ihtiyaç duyulur. (Soğutma amaçlı)
Toprak
Toprağın yapısı ve özellikleri tarımsal üretimdeki verim ve çeşitlilik üzerinde büyük etkiye sahiptir. Verimli toprak örtüsüne sahip alanlarda tarımsal üretim daha fazla ve çeşitlidir. Toprağın verimliliği tarımsal faaliyetler dışında bitki örtüsünü de etkiler. Bu nedenle bitki örtüsünün varlığı, hayvancılık ve ormancılık faaliyetlerine yönelik üretim açısından da önemlidir.
