ÜNLEM
Tek başına anlamı olmayan, cümlelere “sevinç, öfke, üzüntü, kaygı, özlem, pişmanlık” gibi duyguları katmak için kullanılan sözcüklerdir.
- ”Haydi, siz de aramıza katılın!” cümlesinde kullanılan “haydi” sözcüğünün tek başına düşünüldüğünde bir anlamı yoktur. Bu sözcük, cümleye seslenme anlamı katmak için kullanılmıştır.
- Bir ünlemin cümleye hangi anlamı kattığını anlayabilmek için cümlenin tamamının anlamı göz önünde bulundurulmalıdır.
- “haydi, hey, eyvah, tüh, of, ah, öf, yazık, vah vah, ay” gibi sözcükler en sık kullanılan ünlemlerimizdir.
Bazı sözcükler ünlem sözcükleri olmadıkları halde cümlede ünlem anlamlarıyla kullanılabilir.
- “Arkadaşlar, çabuk buraya gelin!” cümlesinde kullanılan altı çizili sözcük sözcüğü aslında bir ünlem değildir. Bu sözcük eğer ünlem olsaydı tek başına bir anlamı olmayacaktı. “Arkadaşlar” sözcüğü ünlem olmadığı halde bu cümleye seslenme anlamı katarak ünlem türünde bir sözcük gibi kullanılmıştır.
- “Allah’ım, sen ülkemizi ve milletimizi koru!” cümlesinde kullanılan “Allah’ım” ifadesi de bir ünlem sözcüğü değildir. Bu sözcük de cümleye “yakarış, yalvarma” anlamını katmış ve bir ünlem gibi kullanılmıştır.
Ünlem cümlelerinde ünlem işareti (!) kullanılır.
Ünlem işareti, ünlem sözcüğünden sonra kullanılabilir:
- Tüh! Yine servisi kaçırdık.
Ünlem işareti, cümlenin sonunda kullanılabilir:
- Yazık, bunca emek boşa gitti!
