TÜRKİYE EKONOMİSİNİ VE TÜRKİYE’DE TARIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler
Coğrafi Konum
Türkiye 36 o– 42o kuzey enlemleri arasında yer aldığından dolayı yıl içinde dört mevsimi belirgin olarak yaşar. Bu durum tarım ürünü çeşitliliğini ve turizm faaliyetlerini olumlu yönde etkiler.
s Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan Türkiye; deniz turizmi, deniz yolu ulaşımı konusunda önemli bir konuma sahiptir. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı bir bölgede olan Türkiye, jeopolitik açıdan da önemli bir konumdadır. Ayrıca İstanbul ve Çanakkale boğazlarıyla ulaşım, ticaret bakımından önemli avantajlar sağlayabilmektedir. Türkiye’nin bulunduğu coğrafi konumun etkisiyle Orta Asya ve Hazar Bölgesi’ndeki doğal gaz ve petrolün bir bölümü boru hatlarıyla Türkiye üzerinden batıya taşınmış, bu durum Türkiye’nin stratejik önemini arttırmıştır.
Yer Şekilleri
Türkiye, jeolojik açıdan genç oluşumlu bir ülke olduğundan ortalama yükseltisi fazla ve yeryüzü şekilleri engebelidir.
Yer şekillerinin yapısı ekonomik faaliyetleri doğrudan etkileyebilmektedir. Örneğin Karadeniz ve Akdeniz’de dağların kıyıya paralel uzanması kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım ve ticareti zorlaştırmaktadır. Ayrıca yeryüzü şekillerinin engebeli olduğu Doğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz’de tarım ve sanayi kuruluş alanları sınırlı alanlarda toplanmıştır.
Türkiye’de yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi ekonomik faaliyetlerinin de çeşitli olmasını sağlamıştır. Örneğin dağlık, engebeli bölgelerde büyükbaş hayvancılık, arıcılık, kış turizmi, yaylacılık, dağcılık gibi faaliyetler ve hidroelektrik enerji üretimi yapılabilmektedir. Ovalık bölgelerde ise tarım ve sanayi faaliyetleri ön plana çıkmaktadır.
İklim
s Türkiye’nin orta kuşakta yer alması ve yeryüzü şekillerinin kısa mesafelerde çeşitlilik göstermesi iklim çeşitliliğini artırmıştır. Bu durum ekonomik çeşitliliği olumlu yönde etkilemiştir.
s Sıcaklık ve yağış koşullarının uygun olduğu Karadeniz ve güneybatı kıyılarımızda tarım ürünü çeşitliliği fazladır. Kuraklığın belirgin olduğu iç kesimlerde tahıl üretimi fazladır. Güneşli gün sayısının fazla olduğu Akdeniz ve Ege kıyılarında deniz turizmi ve kar yağışının fazla olduğu dağlık alanlarda ise kış turizmi gelişme göstermiştir.
Nüfus
Nüfusun miktarı, dağılışı ve yapısı ekonomi üzerinde etkili olabilmektedir.
Türkiye’de genç nüfus fazla olduğundan güçlü bir iş gücüne sahiptir. Bu durum ekonomik kalkınmayı olumlu yönde etkileyebilmektedir; ancak nüfus artışının fazla olması doğal kaynak tüketimini ve ithalatı artıracağından olumsuz etkiler de bırakabilmektedir.
Türkiye’de Tarımı Etkileyen Faktörler
Türkiye’de tarımsal faaliyetleri ve üretimi etkileyen faktörler; iklim, yeryüzü şekilleri, toprak ve toprağın bakımı, sulama, gübreleme, tarımda ıslah ve ilaçlama, makineleşme, pazarlama ve tarımı destekleyen kuruluşlardır.
İklim
Türkiye’de iklim çeşitliliği tarım çeşitliliğini artırmıştır. Türkiye genel olarak yarı kurak iklim koşullarına sahip olduğundan kuraklığa dayanıklı tarım üretimi fazladır.
Yeryüzü Şekilleri
Yer şekillerinin engebeli olduğu yerlerde tarım alanları dar ve parçalıdır. Yer şekillerinin sade olduğu yerler ve alüvyal ovalar tarım için elverişli alanlardır.
Toprak ve Toprağın Bakımı
Bitki artıklarının temizlenmesi, toprağın havalandırılması toprak verimliliğini artırır. Alüvyal, geçirimli ve kalınlığı fazla olan topraklar tarım için daha elverişli şartlara sahiptir.
Sulama
Türkiye’de kurak iklim koşullarının hâkim olması tarımsal verimlilikte sulamayı zorunlu hâle getirmiştir. Karadeniz’in kıyı kuşağı hariç tüm bölgelerimizde sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Sulamanın yapılamadığı alanlarda tarım alanları nadasa bırakılmaktadır.
Not: Tarım alanlarındaki toprak suyunun azalması ve minerallerin az olması nedeniyle tarım topraklarının bir yıl ekim yapılıp diğer yıl boş bırakılmasına nadas denir. Nadas yöntemi en fazla kuraklığın belirgin olduğu iç bölgelerde yapılmaktadır. Nadas, toprak erozyonunu artırarak uzun vadede toprak verimini düşüren bir yöntemdir.
Gübreleme
Topraktan alınan ürünler zamanla toprakta mineral azalmasına neden olur. Tarımda verimliliği sağlamak için gübrelemenin yapılmasına ihtiyaç duyulur. Tarımda suni ve doğal gübre kullanılmaktadır. Suni gübre kimyasal katkılı olduğunda aşırı ve bilinçsiz kullanılması toprak kirliliğine neden olur.
Tarımda Islah ve İlaçlama
Tarımsal üretimi artırmak için tohumların ıslah edilmesi, tarım alanlarındaki zararlı unsurlarla mücadele için ilaçlamanın yapılması gerekir.
Makineleşme
Tarımda makinenin kullanılması; üretim süresini kısaltmakta, tarımsal verimi artırmaktadır. Tarımda makineleşme Türkiye’de yer şekillerinin sade ve tarım alanlarının geniş olduğu alanlarda yaygındır.
Not: Tarımda makine kullanımın yaygın olduğu ve modem tarım yöntemlerinin uygulandığı gelişmiş tarım metoduna intansif (yoğun) tarım metodu denir. Tarımda insan gücünün ön planda olduğu, verimin düşük olduğu ilkel tarım metoduna ise ekstansif (yaygın) tarım metodu denir.
Pazarlama
Üretilen tarım ürününün bozulmadan tüketiciye ulaştırılması ve değerinde satılması önemlidir. Devlet, üreticilerin zarar etmemesi için bazı tarım ürünlerinde taban fiyat belirlemektedir.
Tarımı Destekleyen Kuruluşlar
Ülkemizde tarımsal faaliyetlerinin devamlılığı ve tarım verimliliğini artırmak için oluşturulan kuruluşlar vardır. Bunlar; Devlet Su İşleri (DSİ), Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK), Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) vs. dir.
