Tanzimat İkinci Dönem Edebiyatı (1876—1896)
Tanzimat’ın ikinci devresi ile Servetifünun’a bütün olarak “Abdülhamit Devri Edebiyatı” da demektedir.
II. Abdülhamit’in padişah olduğu dönem, baskı dönemi anlamına gelen “İstibdat Devri” olarak adlandırılır. Tanzimat ikinci dönem sanatçılarının toplumsal konuları işlememesi İstibdat Devri’ne bağlanın
Sanatçılar, eserlerinde toplum sorunlarıyla pek ilgilenmemişlerdir, sadece edebiyatla ilgilenmişlerdir.
Eserlerde Arapça ve Farsça tamlama ve sözcüklerle yüklü ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır.
Bu dönemde, gazetecilik neredeyse yoktur.
Divan edebiyatına karşı Batı edebiyatı özellikle Fransız edebiyatı savunulmuş, örnek alınmıştır.
Tanzimat birinci dönemdeki dilde sadeleşme hareketi bu dönemde yoktur.
Bu dönem edebiyatı Servetifünun edebiyatına örnek olmuştur.
İkinci Dönem Tanzimat Sanatçıları:
Abdülhak Hamit Tarhan,
Recaizâde Mahmut Ekrem,
Sami Paşazade Sezai,
Muallim Naci
NABİZADE NAZIM (1862/4- 1893)
Edebiyata şiirle başlayan sanatçı, roman ve öyküleriyle tanınır.
Natüralizm ve realizm akımlarından etkilenen sanatçı, bu anlayışta başarılı denilebilecek eserler vermiştir.
Roman ve hikâye konularını İstanbul dışına çıkarmış, ilk kez köy yaşamını ve insanını gerçekçi bir biçimde konu edinmiştir.
Memuriyet hayatı süresince bir ara Suriye’ye ve Antalya’nın Kaş kasabasına gönderilmiş ve Karabibik isimli uzun hikâyesini Kaş’ın Beymelik köyündeki gözlemlerinden meydana getirmiştir.
Eserleri
Roman: Karabibik (uzun hikâye), Zehra
Hikâye: Yadigârlarım, Haspa, Sevda, Zavallı Kız, Hâlâ Güzel, Seyyie-i Tesamüh, Bir Hatıra
Mitoloji: Esatir
Şiir: Hatıra-ı Şebab, Heves Ettim, Mini Mini yahut Wne Heves Ettim
DİREKTÖR ALİ BEY (1844-1899)
Edebiyatımızda tiyatro alanında ve Teodar Kasap’ın çıkardığı ilk mizah dergisi olan Diyojen’deki mizah yazılarıyla tanınır.
Komedi türünde önemli eserler vermiş, Tanzimat tiyatrosuna ve Türk tiyatrosuna büyük emeği geçmiştir.
Moliere’den uyarlamalar yapmıştır.
Tiyatrolarında klasisizm akımının etkisinde kalmıştır.
Eserleri
Tiyatro: Kokona Yatıyor (komedi), Ayyar Hamza (Moliere’den uyarlama/komedi), Misafir-i İstiklal (komedi), Geveze Berber (komedi), Letafet (operet)
Mizah: Lehçetü’l Hakayık (Mizahi Sözlük), Seyyareler (mizahi hikâye)
Gezi: Seyahat Jurnali (Hindistan gezisi günlüğü)
MİZANCI MEHMET MURAT (1954-1917)
Mizan adlı gazeteyi çıkardığı için “Mizancı” lakabıyla anılmıştır.
Yazarın “Tarih—i Umumi” adlı tarih kitabı ünlüdür.
Tanzimat döneminin gerçekçi panoramasını yansıtan Turfanda mı yoksa Turfa mı (1890) adlı romanı ünlüdür. Yazarın biyografisinden izler taşıyan roman tezli roman sayılır. Romanda olay Mansur Bey etrafında gelişir. “Turta” sözcüğü eskiyi, “Turfanda” sözcüğü ise yeniyi temsil eder. Roman eski—yeni çatışması üzerine kurulmuştur. Romanın kahramanı Mansur Bey yeniyi temsil eder, idealindeki her şeyi gerçekleştirmeyi düşünür.
FATMA ALİYE HANIM (1862-1936)
Mecelle’yi hazırlayan Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır.
Roman, felsefe, tarih, biyografi türlerinde yazmış, çeviriler yapmıştır.
Türk edebiyatının ilk kadın romancısı kabul edilir.
“Muhadarat ” adlı romanı edebiyatımızda bir kadının yazdığı ilk romandır, roman aşk ve evlilik entrikalarıyla kıskançlık duyguları etrafında kurulmuş bir romandır.
Yazar, Ahmet Mithat Efendi’nin büyük destek ve himayesini görmüştür.
Eserleri
Roman: Muhadarat, Refet, Udi, Emin, Levayih—i Hayat, Enin, Hayal ve Hakikat (Ahmet Mithat ile birlikte yazmış)
