Roman Türleri
Romanlar, konularına ve yapısal özelliklerine göre şu adlarla anılır: Serüven romanları, polis ve casusluk romanian, aşk ve sevgi romanları, tarihî romanlar, tahlil romanları, tezli romanlar, gelenek ve görenek romanları, egzotik romanlar…
Romanlar böyle konularına ve yapısal özelliklerine göre değişik adlarla anıldığı gibi yazarının içinde yer aldığı ya da bağlı olduğu edebiyat akımı açısından da adlandırılır: Romantik roman, gerçekçi roman, natüralist roman, toplumcu gerçekçi roman, postmodern romani gibi.
Bazı roman türleri hakkında bilgi edinelim:
a) Macera Romanı: Bu tür romanların temel özelliği, anlatılan olayların ve kişilerin olağanüstü“ olmasıdır. Alexander Dumas’in “Üç Silahşorlar” adlı romanı bu türün başarılı bir örneğidir.
b)Tarihî Roman: Konusunu geçmişten, tarihsel olay ve kişilerden alan romanlardır. Namık Kemal’in “Cezmi”, Mithat Cemal’in “Üç İstanbul” adlı romanları gibi.
c) Psikolojik (Tahlil) Romanı: Esas olan, insan ruhunun derinlemesine incelenmesidir. Bizde,“Mehmet Rauf’un “Eylül” romanı türün ilk örneği kabul edilir. Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” adlı romanı bir tahlil romanıdır.
d) Biyografik Roman: Bu romanda öykü, gerçekten yaşamış bir insanın karakteri üzerine temellendirilir. Amaç, insanı insana tanıtmaktır. Oğuz Atay’ın “Bir Bilim Adamının Romanı” bu türü başarılı bir örneğidir.
e) Otobiyografik Roman: Bir yazarın kendi yaşamını ele aldığı romandır. Kurmaca niteliği taşır. Gorki’nin “Ekmeğimi Kazanırken” ve “Benim üniversitelerim”, Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”, Orhan Kemal’in “Baba Evi” türün örnekleridir.
f) Töre Romanı: Bir toplumun belli bir dönem ve çevre içindeki gelenek ve göreneklerini yansıtan romanlarıdır. Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanları genelde bu türdedir.
g) Sosyal Roman: Bir toplumun sosyal sorunlarını ortaya koyan romanlardır. Halide Edip Adıvar’ın “Sonsuz Panayır”, Yaşar Kemal’in “İnce Memed” romanları gibi.
h) Egzotik Roman: Konuları yabancı ülkelerde geçen romanlardır. Refik Halit Karay’ın “Nilgün” romanı gibi. Egzotik romanlar ülke içindeki azınlıkların hayatını da inceler. Örneğin, Osman Celal Kaygılı’nın “Çingeneler”i bunun tipik bir örneğidir.
i) Nehir (Irmak) Roman: Bir kimsenin, bir ailenin ya da topluluğun, belirli ve geniş bir zaman dilimi içindeki yaşam ve yaşayış dönemlerini anlatan, birkaç cildi olabilen romandır. Birbirini bütünleyen roman dizisidir. Yakup
Kadri Karaosmanoğlu’nun “Kiralık Konak”, “Hüküm Gecesi”, “Sodom ve Gomore”, “Sürgün” ve “Ankara” adlı romanları yansıttığı olaylar dizisi ve zaman kesiti yönünden nehir roman özelliği gösterir. Kemal Tahir’in “Esir Şehrin İnsanları”, “Esir Şehrin Mahpusu” ve ”Yol Ayrımı”, “Kurt Kanunu” romanlarında da nehir roman özelliği vardır.
j) Polisiye Roman: İlk örnekleri Avrupa’da XIX. yüzyılın ortalarında görülen ve soygunculuk, kaçakçılık, cinayet gibi suçlar ile bu suçları işleyenlerin araştırılıp bulunmasına ilişkin olayların anlatıldığı roman türüdür. Edgar Ahmet Mithat’ın “Esrarı Cinayet” romanı türün bizdeki ilk örneklerindendir
k) Postmodern Roman: 1950-1960’lı yıllarda postmodern adı verilen çağdaş roman akımı ilk örneklerini vermeye başlar. Postmodern roman, XIX. yüzyıl klasik gerçekçi roman anlayışını ve modernist roman anlayışını reddeder. Postmodernlere göre, romanın işlevi, inşa, toplum ya da dünya hakkında görüşler bildirmek, gerçekliği yansıtmak değildir. Modernistlerin biçim kaygıları da postmodern romanda görülmez. Modern romanda anlatım teknikleri çok önemlidir. Postmodern roman ise konuya, içeriğe öncelik tanımaktadır.
l) Popüler Roman: “Yığın romanı” da denir. Geniş halk kitlelerine seslenen, sanat yapma amacı gütmeyen romanlardır.
m) Estetik Roman: Tamamen estetik kural ve kaygılar taşıyan, tek yönlü değil çok boyutlu olan, belirli bir okuyucu kitlesine seslenen romandır. Gerçeği olduğu gibi yansıtma amacı taşımaz. Biçim ve içeriği kolay anlaşılmaz.
