Periyodik Özellikler 11.Sınıf Kimya


Kategoriler: 11. Sınıf Kimya, Kimya, Modern Atom Teorisi

Periyodik Özellikler

Atom Yarıçapı

Özdeş iki atom çekirdeği arasındaki uzaklığın yarısına atom yarıçapı denir. Atom yarıçapı, atom çekirdeği ile en dış yörünge arasındaki uzaklık gibi düşünülebilir. Atom yarıçapları karşılaştırılırken önce yörünge sayısına, daha sonra proton sayısına bakılır.

» Yörünge sayısı fazla olan atomun yarıçapı daha büyük olur.

» Yörüngeler eşitise proton sayısı az olan atomun yarıçapı daha büyüktür.

Örneğin 19K, 7N, 3Li ve 3He atomlarının yarıçaplarını karşılaştıralım.

Bu atomların katman dizilimlerine göre yörünge sayıları aşağıdaki gibi olur.

Yörüngesi fazla olan atomun yarıçapı büyük olacağından K’nin yarıçapı en büyük, He’nin ise en küçüktür. Li ve N’nin yörüngeleri eşit olduğuna göre, protonu az olan Li’nin yarıçapı N’ninkinden daha büyüktür.

Buna göre, atom yarıçapları K > Li > N > He şeklinde olur.

Atom elektron aldığında çapı büyür, verdiğinde küçülür.
» Bir atom ve bu atomun iyonlarının yarıçapları arasında, anyon > nötr atom > katyon ilişkisi geçerlidir. Örneğin P5+, P ve P3- taneciklerinin yarıçaplarını karşılaştıralım. Bu taneciklerin katman dizilimi aşağıdaki gibidir.

Bu taneciklerden P3- elektron aldığından çapı büyük, P5+ elektron verdiğinden çapı en küçüktür. Buna göre, taneciklerin yarıçapları P3- >P > P5+ şeklinde olur.

Atom yarıçapı periyodik sistemde aynı grupta yukarıdan aşağıya, aynı periyotta sağdan sola doğru aşağıda belirtilen oklar yönünde
belirgin olarak artar.

İyonlaşma Enerjisi 

Gaz hâlindeki bir atom veya iyondan bir elektron koparmak için gerekli enerjiye iyonlaşma enerjisi denir. İyonlaşma enerjileri aşağıdaki denklemle ifade edilir.

Bir atomun iyonlaşma enerjisi büyük ise o atomdan elektron koparmak zordur. İyonlaşma enerjileri bir periyotta aşağıdaki grafikteki gibi değişir.

Bu sıralamada 2A, 5A gruplarındaki iyonlaşma enerjilerinin kendilerinden sonra gelen gruplardaki atomlardan yüksek olması kararlılıktan kaynaklanır.

İyonlaşma enerjileri karşılaştırılırken önce grup kararlılığına, daha sonra çapa bakılır.

» Grup kararlılığı yüksek olan atomun iyonlaşma enerjisi daha büyük olur.

» Grup kararlılığı aynı ise yarıçapı küçük olan atomun iyonlaşma enerjisi daha büyüktür.

Örneğin 7Ne, 8O ve 16S element atomlarının iyonlaşma enerjilerini karşılaştıralım.

Bu atomların katman elektron dizilimleri ve grupları aşağıdaki gibi olur.

Bu elementlerin grup kararlılık sırası 5A > 6A şeklindedir.

Ayrıca 6A grubu elementi O’nun yarıçapı S’den daha küçüktür. İyonlaşma enerjisi kararlılıkla doğru, çap ile ters orantılı olduğuna göre sıralama N > O > S şeklinde olmalıdır.

İyonlaşma enerjilerinin periyodik sistemdeki artış yönü aşağıdaki gibidir.

 

Metalik ve Ametalik Özellik 

Bir atomun elektron verme eğilimine metalik özellik, elektron alma eğilimine ise ametalik özellik denir.

Periyodik sistemde metalik özellik sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru artarak 1A grubunda en yüksek değerlere ulaşır. Ametalik özellik ise soldan sağa ve aşağıdan yukarıya doğru artarak 7A grubunda en yüksek değerlere ulaşır.



] }


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar