Kİ’NİN YAZIMI
Türkçede üç farklı ki” vardır:
Bağlaç Olan “ki”
Sözcük olduğu için ayrı yazılır.
Yüklemden veya özneden sonra gelir.
Fiilden sonra gelen “ki” mutlaka ayrı yazılır.
Bağlaç olan ki’den sonra virgül konmaz.
Cümleye “kuşku ve pekiştirme” anlamı katar.
Ki bağlacı, birkaç sözcükte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki, illâki, mademki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur.
Şu sözcüklerdeki “ki” ayrı yazılır: öyle ki, şöyle ki, böyle ki…
İlgi eki olan “-ki”
Çekim ekidir.
Ek olduğu için bitişik yazılır.
İsmin yerini tutar.
“-ın / —ım” ekinden sonra gelir.
seninki, onunki, bizimki
Sıfat yapan ”—ki”
Sıfat türettiği için yapım ekidir.
Ek olduğu için bitişik yazılır.
Geldiği sözcüğü sıfat yapar.
Genellikle “-de / -da” ekinden sonra gelir.
Yarınki, evdeki, şuradaki
“ki”nin olduğu bölüme kadar “-ler” eklenir; anlamlı olursa ”ki” bitişik, anlamsız olursa “ki” ayrı yazılır. Örneğin; “Bizimki dün gelmedi” cümlesinde sadece “bizimki” sözcüğünün sonuna “-ler” eki eklenir, “bizimkiler” anlamlı
olduğu için “-ki” bitişik yazılır. “Bekle ki gelsin.” cümlesinde sadece “bekle ki” ifadesinin sonuna “-ler” eki eklenir, “beklekiler” anlamsız olduğu için “ki” ayrı yazılır.
Örnek: Diller yeşerdikleri kültürle büyüyor, onunla zenginleşiyor. Öyleki (I) dillerin ölümüyle kültürler (II) de yitip gidiyor ve bu yok oluş (III) yalnızca o dili konuşan insanları değil, dünyayı da etkiliyor. Her on dört (IV) günde bir içlerinden biri daha sessizliğe doğru uğurlanan diller, dünya mozaiğinin (V) bir parçasını da beraberinde götürüyor.
Bu parçadaki altı çizili sözlerden hangisinin yazımı yanlıştır?
A) I. B) II. C) III. D)IV. E) V.
Çözüm; I numaradaki “öyleki” ifadesindeki “ki” bağlaç olduğu için ayrı yazılmalıdır. Cevap A seçeneğidir.
