HÜCRE VE HÜCRE TEORİSİ
- Hücre canlının temel birimidir.
- Tüm canlılar hücre veya hücrelerden oluşurlar.
- Hücreler gözle görülemeyecek büyüklüktedirler.
- Hücrenin tam anlamıyla keşfi mikroskobun icadı ile olmuştur.
- 17. yüzyılda Leuuwenhoek tarafından “ışık mikroskobu” geliştirilmiştir.
- Mikroskobun icadı ile Robert Hooke 1665 yılında ölü mantar dokusu içinde içi boş odacıklar olduğunu görmüş ve bu odacıklara “HÜCRE” adını vermiştir.
- Hücrelerin incelenmesinde önce ışık mikroskobu kullanılmıştır. Ancak ışık mikroskobu incelenen materyali yaklaşık olarak 1000 kat büyütebilir. Bu nedenle hücreler gözlenmiştir ama hücre içinde bulunan organeller gözlenememiştir.
- 1950’li yıllarda “elektron mikroskobu” icat edilmiştir. Elektron mikroskobunun icadı ile görüntü birkaç milyon kez büyütülmüştür.
%27%20fill-opacity%3D%27.5%27%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(31.50303%20414.5372%20-59.61303%204.53033%201%20248)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(43.86193%20.50546%20-5.48646%20476.0966%204.6%20439.5)%22%2F%3E%3Cpath%20fill%3D%22%23dadada%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20d%3D%22M172%20355.8L48.3%20288.3%20161.7%2019.8l-168%20202z%22%2F%3E%3Cpath%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20d%3D%22M.1-20.1L71%20128.3l5.2-21-106.4%20141z%22%2F%3E%3C%2Fg%3E%3C%2Fsvg%3E)
Hücre Teorisi
Mathias Schleiden, Thedor Schwann ve Rudolph Wirchow “hücre teorisini” ortaya atmışlardır.
Hücre teorisine göre;
- Bütün canlılar bir veya birden çok hücreden oluşmuştur.
- Hücre; canlıların temel, yapısal ve fonksiyonel birimidir.
- Hücreler, daha önce olan bir hücrenin bölünmesi ile oluşur.
- Teknolojinin gelişmesi ile bu teoriye iki madde daha eklenmiştir:
* Hücre kalıtım materyalleri bulundurur ve ana hücrede bulunan bu materyaller yavru hücrelere de aktarılır.
* Metabolik reaksiyonların gerçekleştiği yer hücredir.
Hücrenin Yapısı



HÜCRE ZARI
- Bütün hücrelerde bulunur.
- Esnektir, hücreyi dağılmaktan korur.
- Hücreye şekil verir ve hücreyi dış etkilerden korur.
- Hücre zarının yapısı 1900’Iü yıllarda açıklanmaya çalışılmıştır.
- 1972’de SJ. Singer ve G. Nicholson tarafından “akıcı mozaik zar modeli” geliştirilmiştir.
%27%20fill-opacity%3D%27.5%27%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23818181%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(-169.00248%2020.19642%20-11.38105%20-95.23602%20215.8%20191.4)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23eee%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22rotate(176.7%20189.8%20196.3)%20scale(504.02331%2071.31563)%22%2F%3E%3Cpath%20fill%3D%22%23f8f8f8%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20d%3D%22M203.2-101.3l385.2%2089-26.7%20115.5-385.2-88.9z%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23f9f9f9%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22rotate(80.4%2021%2047.8)%20scale(54.29035%20147.99593)%22%2F%3E%3C%2Fg%3E%3C%2Fsvg%3E)
Akıcı mozaik zar modelinde;
- Hücre zarı protein, karbonhidrat ve lipit moleküllerinden meydana gelmiştir.
- Lipitler çift tabakalı ve hareketlidir.
- Hücre zarında bulunan lipit çeşidi fosfolipitlerdir.
NOT:
- Fosfolipitlerin hidrofilik (suyu seven) baş kısımları su ile temas ederler ancak hidrofobik (suyu sevmeyen) kuyruk kısımları suya temas etmez. Bu yüzden iki fosfolipit tabakası arasında su bulunmaz.

- Proteinler fosfolipit tabakalarının yüzeyinde veya arasında kısmen ya da tamamen gömülü olarak bulunur.
- Proteinler yüzey ve iç proteinleri olarak iki gruba ayrılır.
- İç proteinler zarın iki yanında, açık kısımlar bulunduracak şekilde lipit tabakalar arasında kanallar oluşturur. Bu proteinlere “kanal proteini” adı verilir.
- Kanal proteinleri hücrenin madde alışverişinde görevlidir.
- Karbonhidratlar proteinlere bağlanarak glikoproteinleri, lipitlere bağlanarak glikolipitleri oluşturur.
- Glikoproteinlerin ve glikolipitlerin sayısı, dağılımı hücreden hücreye değişir.
Glikoproteinler;
* hücrelerin birbirini tanımasında,
* hücre zarının seçici geçirgenliğinde,
* hormonların tanınıp hücreye alınmasında görev yapar.
- Hücre zarı molekülleri seçer sonra geçirir. Yani seçici geçirgendir.
- Bazı molekülleri geçirirken, bazılarını geçirmez. Bu sayede madde alış verişini denetler.
Hücre zarından;
* Küçük moleküller (oksijen, sodyum gibi),
* Yağda çözünen maddeler (A, D, E, K vitaminleri),
* Yağı çözen maddeler (alkol, eter, kloroform gibi),
* Nötr maddeler,
* Negatif iyonlar,
daha kolay geçer.
%27%20fill-opacity%3D%27.5%27%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(.29184%20-83.60517%20248.90017%20.86883%20588.5%20200.4)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(11.23527%2064.35847%20-148.73062%2025.9644%2061%2052.3)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23d7d7d7%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(36.29766%2076.01726%20-441.6903%20210.90374%20370.5%2070.2)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(-87.71309%20-29.39796%20153.75553%20-458.75194%20712.6%20171)%22%2F%3E%3C%2Fg%3E%3C%2Fsvg%3E)
- Hücreler canlılıklarını sürdürebilmek, metabolik faaliyetlerini devam ettirebilmek için hücre zarından sürekli olarak madde geçişi yaparlar.
- Metabolik faaliyet sonucu oluşan atık maddeleri de dış ortama atarlar.
- Küçük moleküllerin hücre zarında taşınması hücrenin ATP harcayıp harcamamasına göre pasif ve aktif taşıma olarak ikiye ayrılır.
- Büyük moleküllerin geçişi sırasında ATP harcanır.
- Büyük moleküller hücre içine (endositoz) veya hücre dışına (ekzositoz) geçebilirler.



















%22%20transform%3D%22translate(1.9%201.9)%20scale(3.71094)%22%20fill-opacity%3D%22.5%22%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23cf94a8%22%20cx%3D%2224%22%20cy%3D%22155%22%20rx%3D%22109%22%20ry%3D%2226%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23fff%22%20rx%3D%221%22%20ry%3D%221%22%20transform%3D%22matrix(93.72296%20-3.73582%20.60725%2015.2345%20111.6%20205.2)%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23ffa5c9%22%20cx%3D%2297%22%20cy%3D%22156%22%20rx%3D%2244%22%20ry%3D%2226%22%2F%3E%3Cellipse%20fill%3D%22%23abc6bd%22%20cx%3D%2225%22%20cy%3D%22151%22%20rx%3D%2231%22%20ry%3D%2233%22%2F%3E%3C%2Fg%3E%3C%2Fsvg%3E)
