İletişim
- “İletişim, bir bilginin, bir niyetin ilkel ya da ergin işaret dizgesinden yararlanılarak bir zihinden bir başka bir zihne ya da bir merkezden başka bir merkeze ulaştırılmasıdır.” (Doğan Aksan)
- İnsanın duygu, düşünce, amaç, deneyim, istek ve bilgilerini her türlü yolla başkalarına bildirmesine “İletişim” adı verilir. “Haberleşme”, “bildirişme”, “bildirişim” sözcükleri de iletişim kavramı yerine kullanılmaktadır.
- İletişim, insanların bir arada yaşamasını sağlayan unsurların başında yer alır. Her insan; bir düşüncesini, bir acısını, bir sevincini diğer insanlara iletişim yoluyla paylaşır. İnsanlar, iletişimi sağlamak için çeşitli sitemler kurmuşlardır. Bu sitemlerin başında dil gelir. Dil, en gelişmiş iletişim aracıdır. Dil dışında da birçok iletişim aracı vardır.
- İletişim, sözlü de yazılı olabildiği gibi çeşitli işaretlerle de sağlanmaktadır.
- İletişim her çağda aynı biçimde gerçekleşmemiştir; her geçen gün yeni iletişim yolları bulunmaktadır, bazı iletişim araçları işlevini yitirmektedir.
- İletişimin ögeleri bir arada olursa iletişim meydana gelir. İletişim kaynak (gönderici) ile alıcı arasındaki ortak bir sitemde gerçekleşir. Bütün iletişimlerde anlamın kodlandığı bir ileti (mesaj / gönderge), bunu gönderen bir kaynak ve iletinin kodunu açan bir veya birden çok alıcı vardır. Gönderici ve alıcı, kanal aracılığıyla buluşurlar. Bu sebeple gönderici ile alıcı arasındaki kodların alıcı olması gerekir. Söz gelişi, aruz ölçüsünden anlamayan birine aruz kalıplarından söz etmek anlamsızdır.
İletişimin Ögeleri
İletişimi sağlayan ögeler “gönderici, alıcı, ileti, kanal, bağlam ve dönüt“tür.
Gönderici (Kaynak): Duygu, düşünce, bilgi ve istekleri aktaran yani sözü söyleyen kişi veya topluluktur. İletiyi aktaran göndericiye kaynak ya da verici denir.
Uzman, velilere “Çocuklarınızın kitap okumasını istiyorsanız onlara örnek olun.” dedi. cümlesinde sözü söyleyen durumundaki kişi “uzman”dır. Dolayısıyla uzman, “gönderici”dir.
Alıcı (Hedef): Duygu, düşünce, bilgi ve isteklerin iletildiği, aktarıldığı kişi ya da topluluktur.
Kadın, simitçiye “Bana iki simit verir misiniz?” diye seslendi. cümlesinde “simitçi” alıcı durumundadır. “Kadın” ise göndericidir.
İleti (Mesaj): Göndericinin alıcıya aktardığı duygu, düşünce, istek ve bilgilerdir. Yani alıcıya aktarılan mesajların tümüne ileti adı verilir.
Kadın, çocuğa yerlere çöp atmaması gerektiğini söyledi. cümlesinde gönderici durumundaki “kadın”, alıcı konumundaki “çocuk”a “yerlere çöp atmamak gerektiği” mesajını iletmiştir.
Kanal (Araç): Göndericinin, iletiyi alıcıya gönderirken kullandığı yol veya araçtır. Kanal, bir tür anlatım yoludur. Bu; söz, yazı, rakam vb. yardımıyla olur.
Bağlam (Ortam): İletişim unsurlarının birlikte meydana getirdikleri ortamdır. Bir dil birimini çevreleyen, ondan önce ve sonra gelen, söz konusu birimi birçok durumda etkileyen birim veya birimler bütünüdür. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını bağlamına göre belirleriz. Örneğin “el” sözcüğünün birden çok anlamı vardır. Bu sözcüğün anlamını belirlemede bağlam devreye girer.
Çalılıklardan iki el silah sesi duyuldu.
El var pençe olmuş, el var yumruk olmuş.
Kâtip benim ben kâtibin, el ne karışır!
cümlelerinde “el” sözcüğünün farklı anlamlar taşıdığını görüyoruz. Yukarıda “el” sözcüğünün bu anlamları kazanmasında onun kullanıldığı cümle, diğer sözcüklerle ilişkisi, kişinin içinde bulunduğu ortam etkili olmuştur. İşte bu, bağlamdır.
Dönüt (geri bildirim): Alıcının göndericiye verdiği her türlü yanıttır.
Görevlinin “Otelde üç gün mü kalacaksınız?” sorusuna turist, “İki gün. ” diye cevap verdi. cümlesinde alıcı durumundaki “turist”in vermiş olduğu “İki gün.” cevabı dönütü oluşturmaktadır.
Filtre: Alıcının mesajı kendi düşüncesine, hayata bakışına, beğenisine vb. göre değerlendirme tarzıdır.
