II. BAYEZİD DÖNEMİ (1481 – 1512)
Cem Sultan Olayı (1481 – 1495)
Fatih Sultan Mehmet’in ölümünden sonra Manisa Valisi II. Bayezid hükümdar oldu. Bunun üzerine kardeşi Cem Bursa’da hükümdarlığını ilan etti ve kendisine bağlı kuvvetlerle ayaklandı. Ancak yapılan savaşı kaybetti ve Mısır’a kaçarak Memluklara sığındı. Memluklar ile Karamanoğulları’nın desteği ve kışkırtmasıyla yeniden harekete geçtiyse de yine başarılı olamadı. Sonuçta Rodos şövalyelerine sığındı. Rodos şövalyelerinin Cem’i Osmanlıya karşı bir koz olarak kullanmaları Avrupalı devletleri harekete geçirdi. Cem, Papa’nın ondan sonra ise Fransa’nın eline geçti. Avrupalı devletler, Cem’i kullanarak bir haçlı seferi düzenlemeyi amaçlamışlarsa da Cem’in ölümüyle bu amaçlarına ulaşamamışlardır.
Cem Olayı, komşu ve Avrupalı devletlerin de karışmasıyla bir dış siyasi sorun haline gelmiştir.
Osmanlı – Memluk İlişkileri (1485 -1491)
Osmanlı – Memluk Savaşları’nın başlamasında:
Hicaz su yolları sorunu
Memlukların Cem Olayı’nda Cem’i desteklemeleri ve kışkırtmaları
Hacıların güvenliğinin sağlanma meselesi
Memlukların, Dulkadiroğulları üzerinde hak iddia etmesi durumları etkili olmuştur.
1485 — 1491 yılları arasında yapılan savaşlarda Memluklar daha başarılı olmalarına rağmen ekonomik yapıları çok sarsıldığı için barış istediler.
Eski sınırların geçerli olduğu bir barış antlaşması imzalandı.
Osmanlı – Venedik Savaşları (1498 – 1502)
Yapılan savaşlarda Modon, Navarin ve Koron alındı. Sonuçta ise Türklerin üstünlüğünü kabul eden Venedikliler, Mora’daki Osmanlı fetihlerini kabul ederek barış imzaladılar.
Şahkulu İsyanı
Safevi Devleti’nin başlattığı Şii propagandası Anadolu’da iç karışıklıklara ve huzursuzluklara neden oldu. Şii den/işlerden Şahkulu, Türkmenlerin de desteğiyle Antalya ve Burdur dolaylarında büyük bir ayaklanma başlattı. Ayaklanma bastırıldı.
Örnek: Kapitülasyonlar Osmanlı Devleti’nin gelişme yıllarında sorun olmadığı halde, daha sonraki dönemlerde sorun olmuştur.
Bu durumun Osmanlı Devleti’yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olduğu savunulabilir?
A) Avrupalı devletlerden biri sayıldığının
B) Reform hareketlerinin dışında kaldığının
C) Antlaşmaları yaptığı devletler karşısında siyasal gücünün giderek azaldığının
D) Azınlıkların ticaret yapmasına izin verildiğinin
E) İnanç özgürlüğünün dikkate alındığının
Çözüm; Osmanlı Devleti’nin XV. ve XVI. yüzyıllarda diğer devletlere tanıdığı kapitülasyonlar devlete ekonomik ve siyasi açıdan fayda sağlamıştır. Ancak bu yüzyıldan sonra siyasal gücünün giderek azalmasına paralel olarak kapitülasyonların da olumsuz etkileri hissedilmiştir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.
