Allah’ın yeryüzünde yarattığı en değerli varlık şüphesiz insandır. Bu nedenle Allah, insanı halife olarak seçmiştir. Allah’ın halife olarak seçtiği insan saygıyı ve değer görmeyi hak etmektedir. Sevgili peygamberimiz bu durumu bildiği için insanlara daima değer vermiş ve insan onurunu korumuştur. Hiçbir kimsenin ne dış görünüşüne ne makamına ne de zengin ya da fakir olmasına bakmamıştır. İnsan olan herkese aynı değeri vermiştir. Hz. Muhammed (sav) peygamberlik görevinden önce de sonra da insanlara hep değer vermiştir. İnsan onurunun korunması gerektiğini vurgulamıştır. Bu nedenle: “Sizin en hayırlınız insanlara faydalı Olanınızdır.” (Suyuti, el-Camiu’s —Sağir, C 2, s. 9) buyurmuştur.
Hz. Muhammed, yaşlı, genç, çocuk, zengin ve fakir demeden bütün insanlara karşı saygılı davranırdı. Özellikle de öksüz, yetim ve kimsesizlere ayrı bir önem verirdi. Müslümanların da bu konuda hassas olmalarını isterdi. Bir hadislerinde Müslümanların birbirleri üzerlerinde beş hakkı olduğunu anlatarak insanlara da değer verilmesi gerektiğini vurgulamıştır:
Müslümanın Müslüman üzerindeki beş hakkı:
- Selam verdiğinde selamını almak
- Davet ettiğinde davetine katılmak
- Hastalandığında ziyaretine gitmek
- Cenazesi olduğunda katılmak
- Aksırdığında, “Yerhamuke Allah” (Allah sana merhamet etsin) demek.” (Hadis-i Şerif)
Hz. Muhammed’in İnsanlara Değer Vermesiyle İlgili Örnek Davranışları ;
- İnsanlarla konuşurken onların yüzlerine bakarak konuşması
- Arkadaşlarıyla otururken ayaklarını uzatmaması
- Yetim, öksüz, yoksul ve kimsesizleri sık sık ziyaret etmesi
- Savaşta esir düşen düşman askerlerine iyi davranılmasını emretmesi
- İnsanlar arasında hiçbir şekilde ayrım yapmaması
- Bir kimseyle tokalaştığında karşıdaki kişi elini çekmeden elini çekmemesi
- Kız çocuklarının ve kadınların hor görülmesine karşı çıkması
- Bir kişi konuşurken sözünü kesmeden dinlemesi
- Kimseye sahip olduğu makam ve mevkisine göre ayrıcalık tanımaması
- İnsanlar arasında ırk, din, dil ve cinsiyet ayrımı yapmadan değer vermesi
Örnek: “Ey insanlar! Rabbiniz birdir, atanız da birdir. Hepiniz Adem’densiniz, Adem ise; topraktan yaratılmıştır. Allah katında en değerli olanınız, O’na karşı gelmekten sakınanınızdır. Arab’ın Arab olmayana, hiçbir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takva iledir.” (Hadis—i Şerif)
Bu hadis peygamberimizin aşağıda verilen özelliklerinden hangisiyle ilişkilendirilebilir?
A) Danışarak iş yapması
B) İnsanlara değer vermesi
C) Doğayı sevmesi
D) Bilgiye önem vermesi
Çözüm: Hadisin ana teması insanların Allah katında eşit olmasıdır. Hiçbir insanın diğerinden üstün olmamasıdır. Hepsinin atasının bir olmasıdır. Peygamberimizde bu durumu bildiği için hayatı boyunca insanlar arasında ayrım yapmamış ve herkese aynı değeri vermiştir. Bu nedenle bu hadis peygamberimizin insanlara değer vermesiyle ilişkilendirilebilir. Cevap: B
bilmemki doğrumu