Elektromanyetik Dalgalar

Elektrik yüklü cisimler ivmeli hareket yaptıklarında elektrik ve manyetik alan oluştururlar.

Bir iletkenin uçları arasına alternatif gerilim uygulandığında iletken içindeki elektrik yükleri ivmeli hareket yaparak periyodik olarak elektrik ve manyetik alanlar oluşturur. Yüklerden yayılan bu ışımaya elektromanyetik dalga denir. E ve B’ nin büyüklükleri oranı sabit ve ışık hızına eşittir. E/B=C

Elektromanyetik dalgalar için sağ el kuralı

El tamamen açılarak dört parmak elektrik alan yönünü, avuç içi manyetik alan yön gösterecek biçimde yerleştirilirse, başparmak elektromanyetik
dalganın ilerleme yönünü verir.

Elektromanyetik Dalgaların Özellikleri

• İvmelendirilmiş yüklerden yayılırlar.
• Boşlukta ışık hızı ile yayılırlar.
• Enine dalgalardır.
• Elektromanyetik dalgayı oluşturan elektrik ve manyetik alanlar birbirine diktir.
• Elektromanyetik dalgayı oluşturan elektrik ve manyetik alanlar aynı fazdadır.
• Nötr olduklarından elektrik ve manyetik alanda sapmazlar.
• Enerji taşırlar.
• Doğrusal yolla yayılırlar.
• Işık gibi yansıma, kırılma ve girişime uğrarlar.
• Elektromanyetik Dalga Spektrumu
• Elektromanyetik dalgaların dalga boyu azaldıkça frekansları ve enerjileri artar.

Çözümlü Test Soruları

1. Elektromanyetik dalgalarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Titreşim yönünde ilerler
B) Boşlukta ışık hızıyla yayılır
C) Enerji taşır
D) Elektrik ve manyetik alan bileşenleri vardır

Çözüm:
Elektromanyetik dalgalar enine dalga özelliği gösterir (titreşim yönü ilerleme yönüne diktir). Doğru cevap A‘dır.

2. Aşağıdakilerden hangisi elektromanyetik dalgaların özelliklerinden biri değildir?
A) Frekansları ortama göre değişmez
B) Hızları ortamın cinsine bağlıdır
C) Tanecik özelliği gösterirler
D) Yansıma ve kırılma yapamazlar

Çözüm:
Elektromanyetik dalgalar yansıma ve kırılma yapabilir (örneğin prizmada ışık kırılması). Doğru cevap D‘dir.

3. Elektromanyetik spektrumda dalga boyu en küçük olan ışınım hangisidir?
A) Radyo dalgaları
B) Mikrodalgalar
C) X-ışınları
D) Kızılötesi ışınlar

Çözüm:
Elektromanyetik spektrumda dalga boyu sıralaması: Radyo > Mikrodalga > Kızılötesi > Görünür ışık > Morötesi > X-ışınları > Gama. Doğru cevap C‘dir.

4. Görünür ışık spektrumunda en büyük dalga boyuna sahip renk hangisidir?
A) Mor
B) Mavi
C) Sarı
D) Kırmızı

Çözüm:
Görünür ışıkta dalga boyu sıralaması: Kırmızı (en büyük) > Turuncu > Sarı > Yeşil > Mavi > Mor (en küçük). Doğru cevap D‘dir.

5. I. Radyo dalgaları
II. Morötesi ışınlar
III. Mikrodalgalar
Yukarıdakilerden hangileri iyonlaştırıcı özellik gösterir?

A) Yalnız II
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

Çözüm:
İyonlaştırıcı özellik gösterenler yüksek enerjili (kısa dalga boylu) ışınlardır (morötesi, X ve gama). Radyo ve mikrodalgalar iyonlaştırıcı değildir. Doğru cevap A‘dır.