DOĞAL ÇEVRE VE İNSAN
İNSANIN DOĞAYI KULLANMASI
Doğada yaşayan bütün canlılar gibi insan da doğadan yararlanarak hayatını sürdürür. Ancak diğer canlılar ihtiyacı kadar çevresinden faydalanırken insan yapısı gereği ihtiyacını aşan bir şekilde doğal çevresinden yararlanma yoluna giderek o çevrenin sınırlarını ve kaynaklarını zorlar.
Bu durum sadece kendisi için değil gelecek nesiller için de daha az kaynağın kalmasına sebep olur. Diğer yandan ortak tüketime sahip olduğu diğer canlıların örneğin hayvanların besin kaynaklarının azalmasına sebep olur.
İnsan Doğadan Faydalanırken Hangi Zararları Çevreye Vermektedir?
ÖZET
İnsanların doğaya müdahalesiyle ortaya çok çeşitli çevre sorunları çıkar. Bazılarının telafisinin mümkün olmadığı bu sorunlar hangileridir?
- Hava kirliliği
- Su kirliliği
- Toprak kirliliği
- Görüntü kirliliği
- Gürültü (ses) kirliliği
- Radyoaktif kirlilik
- Elektromanyetik kirlilik
- Doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesi
- Canlı türlerinin yok olması
- Erozyon
- Küresel ısınma ve iklim değişikliği
- Su kaynaklarının azalması
- Doğal kaynakların tüketilmesi
DOĞAL ORTAMDA İNSAN ETKİLERİ
İnsan Doğal Çevreyi Nasıl Değiştiriyor?
Çevreyi Değiştiren İnsan
- Binalar, yerleşim alanları
- Yollar; kara yolu, demir yolu, havaalanları
- Köprüler, viyadükler, tüneller
- Barajlar, sulama kanalları, petrol boru hatları, doğal gaz boru hatları
- Üretim merkezleri, fabrikalar, tarım alanları, bağ, bahçe, sera, maden alanları
- Ormanların ve meraların tahrip edilmesi
- Akarsu, göl, deniz, havadaki değişmeler
- Sanayi bölgeleri, fosil yakıtlar, küresel ısınma, sera etkisi
Doğa İnsanı Etkiliyor Mu?
Çevreden Etkilenen İnsan
- İklimlerin yaşam tarzına etkisi; kutuplarda, Ekvatorda, çöllerde, dağlık yerlerde farklı şekilde yaşarlar.
- Eğimli alanlarda taraça yöntemi ile ziraat
- Kurak bölgelerde nadas yöntemi ile ziraat
- Dağlık ve yağışlı yerlerde dağınık yerleşme tipi
- Kurak ve su kaynaklarının seyrek olduğu yerlerde toplu yerleşme tipleri
- Doğal çevrenin evlerin yapı malzemesine etkisi; taş evler, buz evler, ahşap ve kerpiç evler
- Alüvyal topraklarda yoğun tarımsal faaliyetler
- Bozkır alanlarda küçükbaş hayvancılık
- Çayır alanlarda büyükbaş hayvancılık
İnsanın Hava Ortamına Etkileri
1. Havaya Kloroflorokarbonların Karışması
- Ozon tabakasının incelmesi;
Canlılarda çeşitli hastalıklara,
Küresel iklim değişmelerine neden olur.
2. Havaya Çeşitli Yabancı Maddelerin Karışması
- Hava kirliliği;
İnsanların zarar görmesine,
Bitki ve hayvanların zarar görmesine neden olur. - Asit yağmurları,
Topraklara, bitkilere, hayvanlara zarar verir.
İnsanlara ve tarihi eserler zarar verir.
İnsanların Su Ortamına Etkileri
1. Akarsu ve Göl Sularını Aşırı Kullanma
- Akarsu ve göllerin kurumasına
- İçme ve kullanma suyunun azalmasına
- Biyolojik dengenin bozulmasına
- Hidroelektrik enerji üretiminin azalmasına
- Su ürünlerinin azalmasına sebep olur.
2. Sulara Yabancı Madde Karışması
- Su kirliliğinin artması;
Su ürünleri üretiminin azalmasına,
İçme ve kullanma suyunun azalmasına,
Bulaşıcı hastalıkların artmasına,
Biyolojik dengenin bozulmasına,
Turizm gelirlerinin azalmasına sebep olur.
3. Sulama Kanalları Yapımı
- Tarımsal üretimin artmasını
- İçme suyu temininin kolaylaşmasını sağlar.
4. Göl ve Deniz Kıyılarında Dolgulaşma
- Doğal ortamın bozulmasına
Canlı türlerinin (balık vs.) yok olmasına - Arazi kazanmaya
- Trafikte iyileşmeye
- Kentsel büyümeye sebep olur.
5. Denizler Arası Ulaşım, Tüp Geçitler
- Zaman ve yakıttan tasarruf sağlar.
- Ekosistemlere (doğal ortama) zarar verir.
İnsanın Kara Ortamına Etkileri
1. Maden Yataklarının Kazılması
- Doğal yapının bozulmasına
Heyelan ve göçüklere
Can ve mal kayıplarına - Ham madde ve enerji üretiminde artışa
Millî gelir ve refah artışına olanak sağlar.
2. Yanlış Arazi Kullanımı
- Toprak erozyonunda artışa
- Heyelanlarda artışa
- Orman ve meraların azalmasına
Hayvancılığın azalmasına
Orman ürünlerinin azalmasına - Tarım alanlarını sanayi ve yerleşmelerin işgaline
Tarım alanlarının daralmasına
Tarımsal üretimin azalmasına neden olur.
3. Sulama Kanallarının Yapılması
- Rüzgâr erozyonunun azalmasına
- Tarımsal üretimin artmasına
- Göçlerin azalmasına sebep olur.
4. Yollar, Tüneller, Viyadükler
- Ulaşımda zaman ve enerji tasarrufuna
- Heyelan ve yer göçmelerine sebep olabilir.
